ساختار اصلی دندان‌های شیری کودکان، تا حد زیادی مانند بزرگسالان است؛ ولی به دلیل داشتن لایه‌ی مینای باریک‌تر، بیشتر در معرض خطر پوسیدگی قرار دارند. دندان‌های شیری از شش‌ماهگی شروع به رشد کرده و تا سه‌سالگی ادامه می‌یابند و در فاصله‌ی سنی شش تا دوازده سالگی، به نوبت با دندان‌های دائمی جایگزین می‌شوند.
قبلاً تصور بر این بود که دندان‌های آسیب‌دیده‌ی شیری باید با حذف بافت‌های مبتلا به عفونت و پر کردن آن‌ها با ماده‌ی دندانی مناسب درمان شوند؛ اما اخیراً این دیدگاه مورد تردید قرار گرفته است. در ادامه این مقاله همراه ما بمانید تا با راه‌های درمان دندان شیری کودکان آشنا شوید.
بیشتر بخوانید» شکاف لب و کام چیست؟ به منظور آشنایی با راه های درمان روی لینک داده شده کلیک کنید.
ترمیم دندان شیری
دندان‌ها به‌عنوان بخش مهمی از مکانیزم‌های اصلی خوردن، صحبت کردن و شکل‌دهی صورت و فک در دو مرحله‌ی سنی مختلف تکامل می‌یابند. در مرحله‌ی اول که دندان‌های شیری هستند، کودک با دوازده دندان مخفی در لثه‌ها متولد می‌شود که از شش‌ماهگی تا پایان سال اول زندگی رویش پیدا می‌کنند.
در این دوران ابتدایی، نقش مراقبتی از دندان‌ها بر دوش والدین است. با این حال در بعضی موارد، دندان‌های شیری دچار آسیب می‌شوند و کودک به درمان و ترمیم دندان‌های شیری احتیاج پیدا کند. فرض کردن اینکه این نوع دندان‌ها چون موقت هستند، آسیب‌شان نیز گذرا خواهد بود و نیازی به مراقبت‌های دندانپزشکی ندارند، کاملاً اشتباه است؛ زیرا صدمات وارده به دندان‌های شیری تنها به دوران شیرخوارگی محدود نمی‌شود و می‌تواند بر رشد دندان‌های دائمی نیز اثر بگذارد. توصیه می‌شود که والدین هر چهار تا شش ماه یک‌بار، دندان‌های شیری فرزند خود را جهت بررسی و پاک‌سازی به دندانپزشک نشان دهند.
نادیده گرفتن بهداشت دهان و دندان توسط والدین می‌تواند منجر به بی‌توجهی کودکان به سلامت و پاکیزگی دهان‌شان شود. استفاده بیش‌ازاندازه کودکان از شیرینی‌جات و نوشابه‌ها و عدم استفاده مرتب از مسواک، زمینه‌ساز پوسیدگی دندان‌ها در سنین پایین است. دلایل زیر نشان‌دهنده اهمیت ترمیم دندان‌های شیری در کودکان هستند:
- شکستگی یا ترک خوردگی دندان
- پوسیدگی دندان
- وجود عفونت
- تغییر رنگ دندان
تحقیقات نشان داده است که تقریباً نیمی از کودکان بین 2 تا 11 ساله، به پوسیدگی دندان مبتلا می‌شوند و به ترمیم دندان‌های شیری نیاز دارند.
اهمیت بازسازی دندان‌های شیری
دندان‌ها نقش اساسی در فرآیند جویدن و هضم غذا دارند و هر یک از دندان‌های جلویی، نیش و آسیاب‌های بزرگ و کوچک، عملکرد مختص به خود را دارند. بنابراین، یکی از دلایل مهم برای مراجعه به دندانپزشک جهت ترمیم دندان‌های کودک، اطمینان از تغذیه مناسب اوست.
اگر دندانی که دچار مشکل شده به موقع درمان نگردد، ممکن است درد و ناراحتی ایجاد کند که این مسئله بر رژیم غذایی کودک تأثیر می‌گذارد و آن را محدود می‌کند. همچنین، صداهایی که از حنجره خارج شده و در دهان با کمک زبان و لب‌ها شکل می‌گیرند، به کلام قابل فهم تبدیل می‌شوند.
در این فرآیند، دندان‌ها به عنوان تکیه‌گاه زبان به کار می‌روند تا کلمات به درستی تلفظ شوند؛ از دست دادن آن‌ها می‌تواند باعث اختلال در تکلم شود که این موضوع نه تنها روی ارتباطات کودک تأثیر می‌گذارد و سرعت واکنش‌های او را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند بر اعتماد به نفس او نیز تاثیر منفی بگذارد.
علاوه بر این، اگر مشکلات دندان‌های شیری به موقع حل نشوند و به امید اینکه با افتادن یا کشیده شدن آن‌ها مشکل برطرف می‌شود، این تفکر می‌تواند رشد نامناسب دندان‌های دائمی را به خطر بیاندازد و عواقب جدی به همراه داشته باشد. باید به این نکته توجه کنید که آسیب‌های وارده به دندان‌های شیری باعث درد و عفونت می‌شود که این مسائل نه تنها بر تغذیه و خواب کودک تأثیر می‌گذارند، بلکه می‌توانند به صورت گسترده‌تری بر تمرکز و تحصیلات کودک اختلال ایجاد کنند.
روش‌های درمان و ترمیم دندان شیری
رویکردهای متفاوتی برای ترمیم و درمان دندان‌های شیری در کودکان وجود دارد؛ در ادامه با این روش‌ها آشنا می‌شوید:
-
ترمیم دندان با پر کردن
هنگامی‌که دندان دچار پوسیدگی می‌شود، حفره‌ای در مینای آن به وجود می‌آید که ممکن است تا عاج و در نهایت به پالپ یا ریشه دندان برسد. اگر پوسیدگی در مراحل ابتدایی شناسایی شود، می‌توان بدون نیاز به عصب کشی، دندان را ترمیم کرد که معمولاً به‌صورت کامپوزیت (رنگی متناسب با دندان) یا آمالگام (نقره‌ای) صورت می‌گیرد.
-
ترمیم دندان با روکش
در صورتی که پوسیدگی بیش‌ازحد گسترده باشد یا چندین سطح از دندان را درگیر کند، استفاده از روکش (Crown) پیشنهاد می‌شود. انتخاب نوع آن بسته به شرایط، محل قرارگیری دندان و همکاری کودک، می‌تواند شامل روکش استنلس استیل (نقره‌ای) یا زیرکونیا (رنگی مطابق دندان) باشد. معمولاً برای دندان‌های آسیای شیری (خلفی) از روکش‌های استنلس استیل استفاده می‌شود که تا زمان طبیعی افتادن دندان‌های شیری دوام دارند.
بیشتر بخوانید» به منظور آشنایی با دلایل کوچک بودن فک پایین و روش های درمان آن روی لینک داده شده کلیک کنید.
-
عصب کشی دندان
هنگامی که دندان نوپایی دچار فساد می‌گردد، از روش عصب کشی برای حذف بافت‌های عفونی همراه با ریشه استفاده می‌شود تا کودک از آسیب فعلی خلاص شده و در معرض حملات بیشتر باکتری‌ها به دندان فاسد قرار نگیرد. این پروسه، که به عکس برداری رادیولوژی برای تشخیص دقیق نیاز دارد، تحت بی‌هوشی موضعی دهان کودک صورت می‌پذیرد و با پر نمودن دندان با ماده‌ای ویژه به اتمام می‌رسد.
-
فضا نگهدارنده‌ها
فضا نگهدارنده زمانی به کار می‌روند که دندان شیری کودک پیش از موعد مقرر کشیده شده و زمان کافی برای رویش دندان دائمی نرسیده است. این کار مانع از این می‌شود که دندان‌های مجاور به سمت فضای خالی کشیده شوند و در نتیجه نیاز کودک به ارتودنسی در آینده کاهش می‌یابد. فضا نگهدارنده‌ها به دو نوع ثابت و متحرک تقسیم می‌شوند که پزشک بر اساس شرایطی که وجود دارد آن را انتخاب می‌کند.
سخن آخر
در این مقاله به اهمیت و نحوه ترمیم دندان شیری کودکان پرداختیم. حال شما آگاه هستید که با تاخیر در مراجعه به دندانپزشک، چه خطراتی سلامت دهان و دندان فرزندتان را تهدید می‌کند.
اهمیت مراقبت مسواک زنی مرتب و بازدیدهای دوره‌ای از دندانپزشکی کودکان، امکان تشخیص زودرس آسیب‌های دندانی را فراهم می‌آورد و در صورت وجود پوسیدگی در دندان‌های شیری، بهتر است که ترمیم دندان‌های کودکان به سرعت و قبل از گسترش آسیب و نیاز به درمان‌های پیچیده‌تر صورت گیرد.
