کش ارتودنسی چیست؟
کش ارتودنسی یکی از ابزارهای ساده اما مؤثر در درمان ارتودنسی است. کاربرد انواع کش ها در ارتو دنسی بسیار رایج است. کش های ارتودنسی به ویژه برای حرکت دادن دندان ها اهمیت دارد.
کش های ارتودنسی به منظور اصلاح بایت یا نحوه همپوشانی دندان‌ها به کار می‌روند.
هنگامی که فرد دچار مشکل آندربایت یا اوربایت باشد، سیم و براکت های ارتودنسی به تنهایی نمی‌توانند مشکل دندان‌ها را بر طرف کنند. در این موارد متخصص ارتودنسی تصمیم می‌گیرد از نوعی کش مخصوص استفاده کند.
زمانی که بیمار فقط دچار بی نظمی خفیف دندان‌ها باشد، تنها از دستگاه‌های متداول ارتودنسی (سیم و براکت) استفاده می‌شود. اما اگر دو ردیف دندان‌های بالا و پایین، همپوشانی درستی نداشته باشند و یا به هم ریختگی دندان‌ها بیشتر باشد، بایستی از وسایل دیگری همچون دستگاه فانکشنال و کش یا الاستیک ارتودنسی نیز بهره گرفت.
کش ارتودنسی فک‌ها را در جهت دلخواه حرکت می دهد تا دو ردیف دندان به درستی روی هم قرار بگیرند.
انواع کش های ارتودنسی
- کش ارتودنسی O – Ring
او-رینگ ها کش های کوچک و ظریفی هستند که بر روی تک تک براکت ها یا نگین های ارتو دنسی قرار می گیرند تا سیم اصلی ارتودنسی را در محل خود ثابت نگه دارد.
کش ارتودنسی O-Ringدر رنگ‌های مختلف و برای حفظ سیم ارتودنسی داخل براکت ها استفاده می گردد. او-رینگ ها به رنگ های متنوع و شادی تهیه می شوند تا جلوه و نمای بهتری به دستگاه ارتو دنسی به خصوص در نوجوانان بدهد.
معمولا در هر جلسه ماهانه ارتو دنسی این کش ها تعویض می شوند.
- کش ارتودنسی رابربند
این نوع کش ارتودنسی تا حدی بزرگتر از O-Ring است، دارای تنوع رنگ است و از آن برای وارد کردن فشار به فک استفاده می‌شود تا بایت اصلاح شود. روش های مختلفی برای رابربند وجود دارد که پرکاربردترین آن‌ها قوس داخلی از بالا به پایین است.
- سپراتورها
سپراتورها یا جداکننده ها، کش های حلقوی معمولا آبی رنگ هستند.
در بسیاری از بیماران یک یا دو روز قبل از قراردادن دستگاه ارتودنسی ثابت بین دندان های آسیای بزرگ قرار می گیرند.
متخصص ارتودنسی از ابزار خاصی برای قرار دادن این کش ها استفاده می کند.
به این وسیله دندان ها مختصری از هم جدا می شوند تا حلقه یا بند ارتودنسی بتواند دورتادور دندان قرار گیرد.
پس از قراردادن سپراتورها بیمار مختصری احساس فشار در دندان ها را خواهد داشت که این احساس در جلسه قراردادن بند یا حلقه ارتودنسی برطرف خواهد شد.
- الاستیک ها
لاتکس ها یا الاستیک ها ، کش هایی با اندازه های مختلف هستند که بر روی قلاب های دستگاه ار تودنسی ثابت قرار می گیرند تا باعث جابجایی دندان ها شوند.
این الاستیک ها به رنگ های متنوع و اغلب زرد یا کرم رنگ هستند.
به بیمار توصیه می شود تا این الاستیک ها را در تمام طول روز به جز هنگام غذا خوردن یا مسواک زدن استفاده کند.
بیمار باید هر ۲۴ ساعت یک بار این کش ها را تعویض نماید.
- الاستیک چِین ها
الاستیک چین ها، کش هایی به شکل زنجیر یا حلقه های به هم پیوسته هستند که توسط متخصص ارتودنسی برای حرکت دادن دندان ها به کار می رود. این کش ها در هر جلسه ماهانه توسط متخصص ارتو دنسی تعویض می گردند.
این که برای هر فردی چه نوع کشی و با چه ضخامت و قدرتی مناسب است، تشخیصی است که تنها به عهده متخصص ارتودنسی می‌باشد.
فرد تحت درمان به هیچ عنوان نباید به صورت خودسرانه محل نصب کش ها، قدرت و ضخامت آن‌ها را تغییر دهد؛ زیرا کوچکترین تغییر در این موارد ممکن است باعث عوض شدن مسیر حرکت دندان‌ها به سمت مسیر نامطلوب و شکست درمان شود.
نحوه نصب کش های ارتودنسی بر روی دندان‌ها
کش های ارتودنسی به تنهایی قابل استفاده نیستند؛ بلکه برای استفاده از آن‌ها ابتدا بایست براکت های قلاب دار مخصوصی را به روی دندان‌ها نصب نمود. سپس این کش های کوچک به قلاب‌های ظریف متصل شده و در طی زمان معینی کار جا به جایی فک و دندان‌ها را انجام می‌دهند.
اتصال انواع کش های ارتودنسی
به طور کلی برای رفع ناهنجاری‌های قرار گیری دندان‌ها و وضعیت غیر صحیح فک، کش ها در چندین شکل متداول به کار می‌روند:
کش کلاس ۱:
در این نوع پیکربندی، کش از قلاب دندان آسیاب ردیف بالا به دندان نیش ردیف بالا متصل می‌شود. در این روش دندان‌ها به سمت هم حرکت می‌کنند تا فضای باز اضافه بین آن‌ها بسته شود.
کش کلاس ۲:
از این نوع کش برای عقب کشیدن دندان های بالایی و جلو کشیدن دندان های ردیف پایین استفاده می شود.برای برطرف کردن مشکل کش ارتودنسی از قلاب دندان نیش بالایی به قلاب دندان آسیایی پایین وصل می شود. هدف از این نوع پیکربندی کش، حرکت دادن دندان‌های بالا به سمت عقب و حرکت دادن دندان‌های پایین به سمت جلو است.
کش ارتودنسی مثلثی :
از این نوع کش برای جابه جایی دندان ها بالا به سمت عقب و جلو کشیدن دندان های پایینی به سمت جلو استفاده می شود.در این حالت کش از قلاب دندان نیش بالایی به قلاب دندان آسیای پایین و قلاب دندان نیش پایین وصل می شود و شکلی مثلثی به وجود می آورد.
کش مثلثی کلاس ۲:
این نوع کش برای حالتی است که دندان های بالا بر روی دندان های پایین قرار نمی گیرند.در این حالت کش از قلاب دندان نیش بالا به قلاب دندان های آسیاب دوم و دندان نیش ردیف پایین وصل می شود.
کش کلاس ۳:
در این روش کش به قلاب دندان نیش ردیف پایین وصل شده و سپس به قلاب دندان آسیاب ردیف بالا متصل می‌شود. هدف از این نوع پیکربندی کش، حرکت دادن دندان‌های بالایی به سمت جلو و حرکت دادن دندان‌های پایینی به سمت عقب است.
کش ارتودنسی کلاس ۳ مثلثی:
در این روش کش از قلاب دندان نیش ردیف پایین به قلاب دندان آسیاب کوچک ردیف بالا و سپس به قلاب یکی از دندان‌های آسیاب بزرگ ردیف بالا متصل می‌شود. هدف از این نوع استفاده از کش، حرکت دادن دندان‌های بالا به سمت جلو و حرکت دادن دندان‌های پایین به سمت عقب است.
کش ارتودنسی چهارگوش یا مستطیلی:
در این نوع پیکر بندی کش به دو دندان از ردیف بالا و دو دندان از ردیف پایین متصل می‌شود و پس از مدتی باعث روی هم قرار گرفتن دو ردیف دندان می‌شود.
کش ارتودنسی میدلاین:
در این حالت، کش از قلاب دندان نیش بالا به قلاب دندان نیش ردیف پایین در جهت عکس وصل می‌شود. هدف از این پیکربندی قرار گرفتن خط میانی دندان‌های بالا و پایین به روی یک دیگر است.
کش ارتودنسی ۷:
در این روش کش به قلاب سه دندان متصل شده تا به شکل حرف V یا عدد ۷ فارسی در بیاید. این نوع پیکربندی الاستیک باعث تماس دو ردیف دندان شده و آن‌ها را روی هم قرار می‌دهد.
کش ارتودنسی کراس بایت:
در این روش کش از قسمت داخلی دندان‌های ردیف بالا به قلاب دندان‌های ردیف پایین وصل شده و همان طور که از نام آن پیداست، برای اصلاح حالت کراس بایت استفاده می‌شود.
کش ارتودنسی مثلثی قدامی:
در این روش کش از قلاب دندان نیش ردیف بالا به سمت دندان نیش ردیف پایین و سپس دندان آسیاب کوچک ردیف پایین وصل می‌شود. این پیکربندی برای اصلاح ناهنجاری اپن بایت به کار می‌رود.
اندازه و قدرت کش‌های ارتودنسی
بر روی بسته‌بندی کش ارتودنسی سه ویژگی مهم آن‌ها یعنی قطر، قدرت و نام آن‌ها درج شده است. منظور از قطر پهنای کش است که برحسب اینچ بیان می‌شود.
مشکلات استفاده از کش های ارتودنسی :
وقتی که بیمار از بریس دندان به همراه کش استفاده می کند دارای محدودیت هایی در خوردن مواد غذایی جامد است برای رفع مشکل فرد باید برای غذا خوردن کش را بردارد و بعد از آن مجددا نصب کند که فرآیندی زمان بر است.
اگر پس از ارتودنسی و قرار گرفتن کش ارتودنسی در روال درمانی دچار زخم در دهان خود شدید امری طبیعی است. البته باید این مورد را هم در نظربگیرید که در صورتی که از کش ارتودنسی مداوم استفاده شود میتواند بر روی سرعت کار و درمان ارتودنسی تاثیرگذار باشد.
مزایای استفاده از کش های ارتودنسی
- غیر قابل توجه بودن کش های ارتودنسی نسبت به سایر تجهیزات مورد استفاده در دندانپزشکی
- انعطاف پذیر بودن
- راحتی در تعویض و برداشتن کش های ارتودنسی
- کارا بودن برای اصلاح انواع مشکلات و ناهنجاری های فک و دندان
- ارزان بودن کش های ارتودنسی نسبت به سایر ابزارها
نکات استفاده از کش ارتودنسی
- استفاده از کش دندان باعث درد گرفتن دندان‌ها و فک می شود.اما این درد پس از چند روز از بین می‌رود.
- باز و بسته کردن کش دندان به جهت استراحت و بستن مجدد آن درد به همراه خواهد داشت
- استفاده مداوم از کش ارتودنسی در طول درمان ارتودنسی موثر است.
- کش ارتودنسی به صورت مداوم به جز صرف غذای اصلی استفاده شود.
- رعایت بهداشت دهان و دندان در حین ارتودنسی و تعویض کش ارتودنسی بعد از هر اقدام
- خاصیت ارتجاعی کش ارتودنسی بعد از گذر زمان از بین می رود و باید ۴ بار در روز کش ارتودنسی را تعویض کرد.
- در صورت پاره شدن یا شل شدن کش ارتودنسی بایستی آن را تعویض کرد.
- داشتن یک بسته کش ارتودنسی اضافی در هر مکان اجباری است.
نکات بهداشتی
- کش ها پس از چند ساعت در روز خاصیت ارتجاعی و قدرت اولیه خود را از دست خواهند داد. بنابراین لازم است ابتدا با نحوه تعویض و جا انداختن کش یا الاستیک آشنا شده و روزی ۳ تا ۴ نوبت کش های ارتودنسی خود را تعویض نمایید.
- پس از هر وعده غذایی به دقت از مسواک و نخ دندان استفاده کنید.
- تنها برای خوردن غذا می‌توانید کش ها را از دهان خارج کنید.
