فضا نگهدارنده دندان های شیری
دندان های شیری کودک علاوه بر نقش مهمی که در گاز گرفتن و جویدن مواد غذایی دارند، به عنوان راهنمایی برای جوانه زدن دندانهای دائمی جایگزین خود نیز عمل می کنند.
اگر دندان های شیری بسیار زودتر از موعد خود از دست بروند، دندانهای اصلی زیرین آنها راهنمای خود را از دست داده و ممکن است به محلی نادرست هدایت شده یا در جایی نامناسب جوانه بزنند. و این به آن معناست که فضای کافی برای رویش دندان اصلی وجود نخواهد داشت. دندانهای شیری به چندین علت ممکن است زودتر از زمان خود بیفتند یا از دست بروند.
موارد زیر از جمله این دلایل است :
- گاهی به دلیل پوسیدگی دندان های شیری، دندانپزشک اطفال مجبور به کشیدن دندان شیری می شود .
- وارد شدن ضربه به دندان ها که می تواند باعث از دست رفتن دندان شیری در کودک شود .
- وجود برخی از بیماری های خونی و اختلالت متابولیسمی در کودک که می تواند دلیلی بر زود افتادن دندان های شیری در کودک شود .
دردسرهای از دست رفتن دندان های شیری
اگر یك یا چند دندان شیری زود از دست داده شوند، دندان های كناری آن ها ممكن است خم شده و یا به داخل فضای حاصله حركت كنند. ضمناً دندانهای موجود در فك مقابل هم ممكن است به سمت آن فضای خالی حركت نمایند.
وقتی كه دندان ها فضای حاصل از كشیده شدن دندان شیری را پر و اشغال نمودند، دیگر جایی برای رویش دندان دایمی جانشین آن كه قرار است چند سال بعد رویش نماید باقی نمی ماند و ناچاراً یا نهفته باقی مانده و یا كج درآمده و ردیف دندانها را به هم می زند و نیاز به درمان ارتودنسی پیش می آید.
لزوم استفاده از فضا نگهدارنده ها
در اینگونه موارد، ممکن است نیاز به استفاده از نگهدارنده های فضا باشد. فضا نگهدارنده دندان در کودکان می تواند با نگهداری فضا های خالی، رویش دندان های دائمی را در مکان های خود تضمین کند.
استفاده از این دستگاه ها به منظور حفظ فضا، برای کودکان بسیار راحت تر و قابل قبول تر خواهد بود تا اینکه بعدا مجبور باشند با استفاده از دستگاه های ارتودنسی دندانها بجای خود هدایت شوند .
انواع فضا نگهدارنده دندان
نگهدارنده های فضا از آکریل یا استيل ضد زنگ ساخته شده اند و میتوانند ثابت یا متحرک باشند که نوع ثابت آن، بیشترین استفاده را دارد.
انواع ثابت به دندانهای مجاور فضای خالی در دهان کودک میچسبند.
در زمان استفاده از فضا نگهدارها اگر کودک به طور منظم ( هر ۶ ماه یکبار ) مورد معاینه متخصص قرار نگیرد، نگهدارنده های فضا میتوانند مشکلاتی را ايجاد كنند.
فضا نگهدارها، چه ثابت و چه متحرک به طور اختصاصی برای کودک ساخته میشوند. برای ساخت نوع ثابت ابتدا قالبی از دهان کودک تهیه خواهد شد و پس از ساخت توسط لابراتور به دندان کودک متصل خواهد شد.
در بعضی موارد، نگهدارنده ها تنها در یک جلسه و بدون نیاز به قالب گیری تهیه میشوند. برای ساخت انواع متحرک نیز نیاز به قالب گیری از دهان کودک وجود دارد.
در ابتدا ممکن است فضا نگهدارها برای کودک غیر عادی به نظر برسند، اما بعد از چند روز کودک دیگر وجود آنها را حس نخواهد کرد.
انواع نگهدارنده های ثابت و متحرک ممکن است در ابتدا اندکی در صحبت کردن کودک مشکل ایجاد کند، اما بعد از چند روز این مشکل نیز در برطرف خواهد شد.
در طول دوره استفاده از این اپلاینس ها، مسواک زدن منظم برای سالم نگه داشتن دندانها و فضانگهدارها ضروری است.
متخصص با گرفتن تصاویر اشعه ایکس، وضعیت رویش دندان های اصلی را بررسی می کند. زمانی که دندان آماده جوانه زدن باشد، دندانپزشک فضا نگهدار را بر خواهد داشت.
فضانگهدارنده های متحرک
فضا نگهدارنده های متحرک، مانند پلاک های متحرک ارتودنسی هستند که کودک باید ۱۴ ساعت در شبانه روز آنها در دهان خود گذاشته و بعد از خوردن غذا پلاک را از دهان خارج کرده و آنرا بشوید.
زمانی هم که از پلاک استفاده نمی شود حتماً باید داخل ظرف آب گذاشته شود تا تغییراتی در ابعاد پلاک ایجاد نشود.
نگهدارنده های متحرک از آکریليک ساخته شده اند و از دندان های مصنوعی یا بلوک های مواد دندانی برای نگه داشتن فضاهای باز استفاده می شود.
این نوع نگهدارنده، در کودکان بزرگ تر بهتر کار می کند، چرا که می تواند دستگاه را خارج کند و آن را تمیز کرده و از آن مراقبت کند. نگهدارنده هاى متحرک تکه اى برای کودکانى که چند دندان ندارند ، مناسب هستند.
فضانگهدارنده های ثابت
فضا نگهدارنده دندان ثابت با چسب های مخصوص دندانپزشکی به دندان کودک چسبیده و جابجا نمیشود. این نگهدارنده ها برای کودکان خردسال یا کسانی که دندان عقبی خود را از دست داده اند مناسب تر هستند.
کودکانی که از انواع ثابت استفاده می کنند، باید از خوردن غذاهای سفت و چسبنده خودداری کنند، چرا که این غذاها می توانند موجب شل شدن فضا نگهدارها شوند.
نگهدارنده هاى یک طرفه در یک طرف ثابت می شوند، در حالی که نگهدارنده هاى دو طرفه در هر دو طرف ثابت می شوند. آن ها می توانند بر روی فک بالا یا پایین نصب شوند تا حفره ى دندان های جلو یا عقب را بپوشانند.
نوع نگهدارنده اى که دندانپزشک به شما توصیه می کند، بستگی به تعداد و محل دندان های افتاده دارد.
با توجه به مجله انجمن دندانپزشکی کالیفرنیا، انواع فضا نگهدارنده هاى ثابت عبارتند از:
فضانگهدارنده باند و حلقه (crown and loop): از سیم فولادی ضد زنگ تشکیل شده است، توسط باند ارتودنسی نگه داشته مى شود که اجازه می دهد دندان دائمی بدون انسداد رشد کند . زمانی از آن استفاده می شود که یک یا چند دندان آسيا نوزاد در یک قوس دندانى از بین رفته باشد.
قوس نگهدارنده زبانی(Lingual holding arch): از این نگهدارنده برای حفظ فضای دندان های پشتى در دو طرف استفاده می شود.
قوس ترانسپلاتال(Transpalatal arch) : روی فک فوقانی نصب مى شود تا فضا را در هر دو طرف قوس دندان حفظ کند و به وسیله ى سيم به دندان های مجاور متصل شود.
فضانگهدارنده distal shoe : این دستگاه ثابت بر روی دندان آسيا اول نوزاد نصب مى شود و هنگامی که دندان شيرى مى افتد، فضا را برای اولین مولر دائمی حفظ می کند.
ساخت فضانگهدار چه مراحلی دارد؟
دندانپزشک در جلسه اول از دندان کودک قالبی تهیه میکند و این قالب به لابراتوار ارسال می گردد و پس از ساخت وسیله در یک جلسه دیگر در داخل دهان کودک قرار داده می شود.
انواع ثابت فضانگهدتر با مواد خاصی به دندان های کودک چسبانده می شوند.
انجام مراحل قالب گیری و قردادن فضانگهدار در دهان کودک، پروسه ای دردناک نیست و نیاز به بی حسی هم ندارد.
مراقبت از فضانگهدارنده
متخصصان چهار توصیه و قانون برای مراقبت از این دستگاه های دندانپزشکی کودکان دارند :
- عدم استفاده از شیرینی جات چسبنده و کشدار و جویدن آدامس
- فشار وارد نکردن و یا عدم تکان دادن آن با انگشت یا زبان
- تمیز نگهداشتن آنها با مسواک
- معاینات منظم دندانپزشکی
کودک باید مسواک زدن و نخ کشیدن را به روش صحیح انجام دهد تا سلامت دهان و دندانها ارتقاء یابد .
اگر از فضانگهدار ثابت استفاده شود، کودک باید از خوردن خوراکی‌های چسبناک و شیرین، آدامس یا آب نبات پرهیز کند ، چون ممکن است این مواد وسیله را شل کند یا بین آن گیر کند .
به علاوه کودک نباید فضا نگهدارنده را با زبان یا انگشتان فشار دهد، چون این کار به شل یا خم شدن وسیله منجر می‌شود .
مدت زمان استفاده از فضا نگهدار در کودکان
فضا نگهدارنده دندان شیری باید مدتی طولانی در دهان باقی بماند ، اما این وسیله دائمی نیست. فضا نگهدارنده دندان پس از جوانه زدن دندانهای دائمی جدید باز می‌شود، در غیر این صورت دندانهای پایه کناری لق می‌شود .
