مقدمه
داشتن مسواک خوب اولین اقدام برای رعایت بهداشت دهان و دندان است. اگر می‌خواهید دندانهای سفید و درخشان داشته باشید و از بوی بد دهان هراس دارید، بیشتر روی انتخاب مسواک خود دقت کنید!
یک مسواک خوب و مناسب، مسواکی است که امکان دسترسی به بیشترین سطح از دندان ها را بدهد و فرد بتواند آنرا به راحتی به دندان های عقبی برساند و آن ها را خوب تمیز کند.
مسواکی را انتخاب کنید که با آن راحت باشید و با سهولت بتوانید با آن دندان هایتان را بشویید.
انواع مسواک
مسواک هایی که در بازار وجود دارند، شامل انواع زیر می باشند:
- مسواک های برقی
این مسواک ها که نیروی خود را از برق و یا باتری تامین می کند، متشکل از یک دستگیره است که حرکت مکانیکی مسواک را برای اعمال به دندانها فراهم می کندو به منظور زدودن پلاک چسبنده و خورده های غذا از دندانها برای کاهش پوسیدگی دندان بکار می رود.
مسواکهای برقی اثر بهتری در مقایسه با انواع دستی ندارند،آنچه مهم است، نحوه مسواک زدن است و نه نوع مسواک! پس با یک مسواک معمولی هم می‌توان به خوبی دندانها را تمیز کرد.
بعضی افراد از مسواک زدن با مسواکهای برقی لذت می‌برند و همین امر باعث می‌شود زمان بیشتری را به مسواک زدن اختصاص دهند و دفعات آن را بیشتر کنند. در نتیجه بهداشت دهان این افراد بهبود می‌یابد. برای افرادی که توانایی بدنی کمی دارند (مثلا مبتلا به آرتریت هستند) نیز استفاده از این مسواک‌ها بسیار راحت‌تر و قابل قبول است.
یکی دیگر از مزیت‌های مسواکهای برقی این است که بعضی انواع آنها مجهز به زمان سنج می‌باشند و کمک می‌کند که شخص متوجه شود که چه مدتی دندان‌هایش را تمیز کرده است.
برای خرید یک مسواک برقی، باید به چند ویژگی ها دقیت کنید:
- سطح قدرت و سرعت ضربات وارده توسط ریشه‌های مسواک: هر چه تعداد ضربات و سرعت ریشه‌ها بیشتر باشد، قدرت تمیزکنندگی مسواک بیشتر است.
- نوع سر مسواک خیلی اهمیت دارد: مسواک‌هایی با سرهای چرخشی ضربانی به دلیل شباهتی که با مسواکهای معمولی دستی دارند، برای کسانی که سرهای بزرگ را برای مسواک می‌پسندند، گزینه مناسبی است.
برای تمیز کردن نقاط دور از دسترس دهانتان سرهای کوچک مسواک بهترین گزینه به شمار می‌رود. برخی از سرهای مسواک‌ها به منظور خاصی همچون سفیدکنندگی و نیزبرای دندانهای حساس و افرادی که ارتودنسی دارند، مناسب است.
- اندازه مسواک برقی باید متناسب با سن فرد باشد: حتما به این موضوع در خرید مسواک توجه کنید. برای افراد ۴ تا ۱۲ ساله باید مسواکهای برقی مخصوص کودکان که معمولا وزن کمی داشته و نگهداری آن راحت‌تر است، خریداری شود. از طرف دیگر می‌توانید مسواکی با اندازه معمولی ولی سر کوچک انتخاب کنید که به انتهای دهان نیز برسد.
- نوع کارکرد مسواک: توجه به این که مسواک با باتری کار می‌کند یا قابل شارژ با برق است، اهمیت دارد. قطعا نوع دوم البته همراه با نشانگر اتمام شارژ مسواک بهترین انتخاب است.
- مسواک معمولی دستی
مسواکهای معمولی قطعا دارای مزایای زیادی بوده که بشر سال‌های سال از آن استفاده کرده است. ارزان قیمت و در دسترس بودن و نیز قابل حمل و کم جا بودن از مزیت‌های این مسواک‌هاست.
مسواکهای معمولی و دستی کاملا تحت کنترل شما هستند و می‌توانید به دلخواه خود فشار وارده بر دندانها و لثه‌هایتان را کنترل کرده و از اعمال فشار بیش از حد خودداری کنید چرا که فشار زیاد روی دندانها ممکن است باعث درد، حساس شدن دندانها، از بین رفتن مینای دندان و افزایش احتمال پوسیدگی دندانها شود.
از طرفی مسواکهای معمولی بهترین گزینه برای کودکان به شمار می‌رود چرا که کاملا بی‌خطر بوده و با آموزش چگونگی مسواک‌زدن می‌توانند براحتی دندان‌هایشان را تمیز کنند.
- مسواک با الیاف متقاطع
این مسواک ها را با نام کراس اکشن می شناسیم. الیاف زاویه دار این مسواک به تمیزی بهتر دندان ها کمک می کنند اما نه خیلی زیاد.
مسواک یونی
مسواک دندانی یونی نوعی مسواک است که در آن بجای استفاده از اصطکاک و صوت با تغییر قطبیت سطوح دندان از منفی به مثبت پیوند پلاکها کنده می شود.
مواد پلاک به طور موثر توسط دندانها دفع می شوند و با موهای مسواک شارژ شده بصورت منفی گرفته می شوند. هدف این نوع مسواک ها بهبود کنترل پلاک میکروبی در حد زیاد است.
- مسواک دارای ماساژور لثه
این مسواک یکی از مدل های جدید است. در دو طرف سر مسواک زائده های بلندی وجود دارد که هنگام مسواک زدن و وقتی که مسواک را به جلو و عقب روی دندان تان حرکت می دهید، لثه ها را ماساژ می دهد.
علاوه بر این، مسواک های دیگری هم در بازار موجودند که در انتهای دسته آنها یک زائده نوک تیز وجود دارد؛ در واقع این زائده ابزاری برای ماساژ لثه است که عده ای به اشتباه از آن به عنوان خلال دندان استفاده می کنند؛ البته اشکالی هم ندارد. البته مسواک کاملا مخصوص ماساژ لثه نیز وجود دارد.
- مسواک با الیاف متحرک
مسواکی است که بعضی از الیاف آن متحرک هستند. این مسواک با استفاده از باتری کار می کند و ضمن مسواک زدن بعضی از الیاف آن به طور خودکار به عقب و جلو حرکت می کنند تا باقیمانده غذا از لابه لای دندان های شما بهتر پاک شود
- مسواک ارتو دنسی
تفاوت مسواک ارتودنسی با مسواکهای عادی این است که وسط مسواک ارتونسی گود است و می تواند اطراف براکتها را بهتر تمیز کند.
- مسواک زبان
تمیز کردن زبان یک راه حل موثر برای بهبود بوی بد دهان است.مسواک زدن زبان، تعداد باکتری های مولد بوی بد دهان را در روی زبان کم می کند.
مطالعات علمی نشان داده است باکتری های زبان، ترکیبات گوگردی بودار و اسیدهای چرب را تولید می کنند که ۸۰ تا ۹۵ درصد علت بوی دهان را تشکیل می دهد.
۵ تا ۲۰ درصد باقیمانده از علل بوی بد دهان مربوط به معده، لوزه ها، غذاهای باقیمانده بین دندان ها، بیماری های لثه، پوسیدگی دندان و پلاک دندانی است.
دندانپزشکان معتقدند بیشتر موارد بوی بد دهان از عقب آن نشأت می گیرد، جایی که می توان به راحتی آن را با مسواک زبان تمیز کرد.
تمیز کردن زبان با مسواک مخصوص آن، بهتر از تمیز کردن آن با مسواک دندان است.
ساختمان دندان سفت و سخت است، در حالیکه بافت زبان، نرم و اسفنجی است. لذا ساختار مسواک زبان با داشتن ویژگی نرم و سبک، بهتر از مسواک دندان برای تمیز کردن زبان است.
- مسواک بین دندانی
از آنجا که مسواک نمی تواند به فواصل بین دندانی وارد شود و آن فواصل را تمیز کند، این ناحیه یکی از شایع ترین محل های پوسیدگی دندانی است.
بنابراین برای تمیزکردن باقیمانده مواد غذایی و برطرف کردن پلاک های میکروبی از فواصل بین دندانی، علاوه بر نخ دندان، گاهی استفاده از مسواک های بین دندانی نیز لازم می شود.
به کار بردن مسواک های بین دندانی برای استفاده روزانه، تمیز کردن دقیق پل های دندانی، سیم و براکت های ارتودنسی، ایمپلنت و در مواردی که پایه دندان بی حفاظ شده است (تحلیل لثه)، توصیه می شود. مسواک های بین دندانی را باید حداقل روزی یک بار استفاده کرد و بهترین زمان استفاده از آنها بعد از وعده غذایی، به خصوص بعد از شام است.
- مسواک صوتی
برخی از فناوری های اولتراسوند در گذشته با طراحی های برقی ترکیب شده اند اما این نخستین بار است که فقط از فناوری اولترا سوند استفاده می شود و هیچ نیازی به حرکت دادن برس مسواک نیست.
این مسواک ۸۶ میلیون موج صوتی متناوب را در دقیقه تولید کرده و فقط از این امواج برای تمیز کردن دندان استفاده می کند.
ساطع شدن امواج اولتراسوند موجب شکل گیری میلیون ها حباب ریز به شکل یک خمیردندان خاص می شود.این حباب های ریز آن قدر کوچک هستند که به فاصله بین دندانها و لثه راه یابند و باکتری ها و ته مانده های غذا را از بین ببرند.
این به آن معناست که دیگر نیازی نیست مانند مسواک های معمولی، این مسواک جدید را در دهان حرکت دهید.این فناوری همچنین هرگونه باکتری باقیمانده بر روی سر مسواک را از بین می برد.از آنجا که مردم نمی توانند امواج اولتراسوند را احساس کنند، شرکت سازنده، لرزشی را به آن افزوده تا کاربر از فعالیت مسواک در دهان مطمئن شود.
- مسواک هوشمند
این مسواک هوشمند برنامه منحصر به فردی دارد که به مصرف کننده کمک می‌کند مدیریت بهتری بر نحوه مسواک‌زدن خود داشته باشد.
وقتی فرد در حال استفاده از این مسواک است، اطلاعات مربوط به دندان وی از طریق حسگرهای موجود روی مسواک ضبط و از طریق بلوتوث به تلفن همراه وی ارسال می‌شود. در این پیام اطلاعاتی مانند میزان فشار وارد شده بر دندان، زمان مسواک‌زدن و محل‌هایی که مسواک نشده است وجود دارد.
نرم‌افزار نصب‌شده روی گوشی تلفن همراه، اطلاعات دریافتی را تجزیه و تحلیل می‌کند و نتایج به دست‌آمده مانند نحوه مسواک‌زدن، قسمت‌های فراموش‌شده، زمان مسواک‌زدن و… را به کاربر اطلاع می‌دهد.
البته تیم سازنده تاکید می‌کنند این مسواک راه حل درمانی برای بیماریهای دندانی ندارد، بلکه ابزاری برای بهبود عادات مسواک‌زدن افراد است.
- مسواک کودکان
اما اگر می خواهید برای یک کودک مسواک بخرید، باید مسواک را بر اساس سن او انتخاب کنید. معمولا روی جلد مسواک نوشته شده که به چه گروه سنی ای تعلق دارد.
مسواک هایی که برای کودکان بزرگ تر ساخته می شوند، الیافی در جهات مختلف دارند تا دندان ها به بهترین نحو تمیز شوند. به علاوه طراحان برای کودکانی که دندان های شیری آنها افتاده هم فکری کرده اند و مسواک این گروه سنی طوری طراحی شده تا هنگام مسواک زدن لثه ها اذیت نشوند.
- مسواک انگشتی
این مسواک مانند کیسه داخل انگشت می رود و بیشتر برای کودکانی استفاده می شود که هنوز خودشان قادر به مسواک زدن نیستند و تازه اولین دندان های شیری شان را صاحب شده اند.
در انتخاب مسواک، به چه نکاتی باید توجه داشت؟
- میزان زبری مسواک
از این نظر مسواک ها به ۳ دسته نرم (soft)، متوسط (Medium) و سفت (hard) تقسیم می شوند.
این واژه های انگلیسی در بالای جلد اغلب مسواک ها نوشته شده و با کمی جست وجو به راحتی می توانید آنها را بیابید.
اگر دندان ها و لثه شما حساس است، حتما باید از مسواک نرم استفاده کنید. مسواک هایی با الیاف سفت و ضخیم برای افراد عادی اصلا مناسب نیستند چون موجب سایش دندان ها و تحلیل رفتن لثه ها می شوند. به همین دلیل این مسواک ها مشتری کمی دارند و فقط افرادی با دندان های سخت، به ویژه کسانی که دندان مصنوعی دارند، آنها را می خرند.
دسته بعدی مسواک های متوسط هستند که الیافشان نه خیلی نرم است و نه خیلی زبر. پس اگر دندان هایتان معمولی است، انتخاب مسواک های متوسط بهترین گزینه برای شماست.
- اندازه سر مسواک متناسب با فک
اگر سر مسواک شما نسبت به دهانتان بزرگ تر باشد، نمی توانید به راحتی همه دندان هایتان را مسواک بزنید.
- سایز دسته مسواک
البته این دیگر به سلیقه شما بستگی دارد اما این را بدانید که هر چقدر دسته حجیم و شیاردارتر باشد، بهتر در دستان شما جای می گیرد و هنگام مسواک زدن از دست تان لیز نمی خورد.
یک مسواک خوب باید در دست راحت باشد و پس از خیس شدن سر نخورد یا دارای پرزهایی روی دسته نباشد که موجب ناراحتی مصرف کننده شود.
سایز استاندارد مسواک مناسب باید به گونه ای باشد که به راحتی در دست قرار گیرد و قدرت مانور را در دهان هنگام تمیز کردن دندان ها افزایش دهد (نه اینکه مانع آن باشد).
زاویه بین دسته مسواک و سر آن باید به قدری کم باشد که با شیبی ملایم به سر آن برسد.
- الیاف مسواک
هر چه مسواک الیاف بیشتری داشته باشد، دندان ها بهتر تمیز می شوند. به علاوه اگر الیاف ابتدای سر مسواک و الیاف های کناری نسبت به سایر الیاف ها بلندتر باشند، می توانید روی تمیز شدن دندان هایتان بیشتر حساب کنید.
- هزینه مسواک
به جای خرج زیاد در خرید یک مسواک گران قیمت بهتر است که مسواک هایی ارزانتر تهیه کنید ولی زودتر آن ها را تعویض کنید.
در هزینه های خود به این نکته توجه داشته باشید که مسواک برقی نیز هر مرتبه باید سر الیاف آن را تعویض شود و در بیشتر مواقع در دراز مدت قیمت تمام شده مسواک های برقی بیشتر از مسواک های دستی می شود.
معمولا مسواک هایی که الیاف بیشتري دارند، دندان ها را بهتر تمیز می کنند.
چرا مسواک نرم توصیه می شود؟
عامل ایجاد کننده بیماریهای لثه و دندان، لایه بیرنگ و چسبنده ای است که شامل میکروبها در زمینه ای از بزاق و مواد غذایی بوده که به سطح دندان می چسبد و پلاک میکروبی نامیده می شود. پلاک با کشیدن ناخن بر روی دندان به زیر آن جمع شده و دیده می شود. هدف از مسواک زدن، تمیز کردن دندانها از باقیمانده مواد غذایی و برداشتن پلاک میکروبی بوده که با استفاده از مسواک نرم به این هدف می توان نائل گردید.
چرا نباید از مسواک زبر استفاده کرد؟
علیرغم تصور مردم جرم رسوب یافته بر دندانها، با عمل مسواک زدن برطرف نمی گردد و نیاز به کمک دندانپزشک و استفاده از وسایلی چون قلم و دستگاه جرم گیری دارد. استفاده از مسواک های زبر و خشن و یا خمیر دندانهای ساینده علاوه بر اینکه باعث تحلیل لثه شده، سبب ایجاد سائیدگی و خراشیدگیهایی بر روی دندانها شده و استعداد گیر پلاک میکروبی و همچنین ریسک ایجاد پوسیدگی را بالا می برد.
زمان تعویض مسواک
به محض اینکه موهای مسواک شروع به سائیده شدن نمود، مسواک باید تعویض شود که این مدت معمولاً سه ماه است. اما این زمان بستگی تام به شدت و نحوة مسواک زدن فرد دارد.
تعداد دفعات مسواک زدن
حداقل باید ۲بار در روز دندانها را مسواک زد. گرچه زمان دقیقی را نمی‌توان برای مسواك زدن تعیین كرد اما مسواک زدن ۳۰-۲۰ ثانیه‌ای برای پاک کردن سطوح كافی نیست و این كار باید بیش از ۳-۲ دقیقه طول بکشد.
نکاتی جهت نگهداری از مسواک
- قبل و پس از هر بار استفاده، مسواک خود را با آب گرم بشوئید. باکتری‌ها می‌توانند به‌راحتی در مسواکی که خوب شسته نشده، رشد کنند و دفعهٔ بعد که مسواک می‌زنید، ممکن است این باکتری‌ها را به‌دهان و دندان خود منتقل کنید.
- مسواک را به‌حالت ایستاده در جایی قرار دهید که خشک شود. اگر مسواک شما همیشه مرطوب بماند، می‌تواند مکانی مناسب برای رشد باکتری‌ها باشد.
- قراردادن همهٔ مسواک‌ها در یک لیوان به نحوی که سر آنها با هم تماس داشته باشند نیزممکن است باعث انتقال میکروب از مسواک‌ها به یکدیگر شود.
- نگهداری همیشگی مسواک در کابینت و یا گذاشتن درپوش، به طوری که مسواک به دور از جریان هوای آزاد باشد ممکن است میزان باکتری‌ها را افزایش دهد.
- برای تمیزکردن مسواک، می‌توانید مقداری دهان شویهٔ حاوی الکل را در فنجانی ریخته و مسواک خود را به مدت ۳۰ ثانیه در آن تکان دهید، الکل بیشتر باکتری‌ها را از بین خواهد برد.
- مسواک خود را هر ۳ تا ۴ ماه یک‌بار عوض کنید. در مسواکهای برقی نیز هر ۳ تا ۴ ماه برس سرِ مسواک را تعویض کنید.
- از مسواک یکدیگر استفاده نکنید.
توصیه می‌شود که روزی دوبار، هر بار به مدت ۲ دقیقه دندانهای خود را با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک کنید و فواصل بین دندانها را نخ دندان بکشید تا به حفظ سلامت دندانهای خود کمک کنید
