کاربرد پستانک در کودکان
عادت به مکیدن انگشت یا پستانک به طور طبیعی به کاهش استرس نوزادان کمک می‌کند. نوزادان از آنجا که راهکار دیگری برای آرام کردن خود ندارند، به مکیدن انگشت یا پستانک متوسل می‌شوند. این مساله تا پیش از زمانی که نوزاد دندان بیاورد، مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما زمانی که رشد دندان‌ها آغاز می‌شود، به دلایل متعدد، باید مانع از این کار شد.
پزشکان بر این عقیده اند که مصرف پستانک یا شیشه شیر پس از سه یا چهار سالگی، می‌تواند عوارضی در نحوه رویش دندانهای شیری و فک کودک ایجاد کند و گاهی اوقات شدت این عوارض به حدی است که باید در سنین پنج تا هفت سالگی، ارتودنسی دندان و جراحی فک رای کودک انجام شود.
علاوه بر این، مدت زمان استفاده از پستانک یا شیشه شیر نیز بسیار مهم است. گاهی شاهد آن هستیم که کودک برای مدت طولانی، طی روز، پستانک مصرف می‌کند که در این موارد، حتی اگر کودک کمتر از پنج سال داشته باشد، در معرض خطر عدم رویش مناسب دندان‌ها قرار می‌گیرد.
همچنین والدین باید توجه داشته باشند که پستانک یا شیشه شیر مصرفی، تمیز و فاقد هرگونه آلودگی باشد؛ زیرا در غیر این‌صورت می‌تواند خطرات ابتلا به بیماری‌های دهان و دندان را در پی داشته باشد.
پزشکان متخصص درباره استفاده از پستانک نظرات مختلفی دارند، برخی کاملا مخالف آن هستند و برخی دیگر معتقدند که استفاده متعادل از پستانک عوارض مهمی به جا نمی گذارد، اما باز هم پستانک را تجویز نمی کنند. با تمام این حرف ها، مخالفان پستانک دادن به نوزاد، از عوارضی می گویند که بهتر است با آنها آشنا شوید.
عوارض استفاده از پستانک برای کودک
- آسیب به رشد فک و دندان
چنان که گفتیم، استفاده از پستانک روی بدشکل درآمدن و نیز پوسیدگی دندان‌ها اثر مستقیم دارد. مکیدن انگشت یا پستانک، هیچ کدام در رشد دندانهای اولیه تأثیری ندارند، اما چنانچه این عادت تا سه سالگی ادامه پیدا کند، می تواند باعث تغییر شکل و تمایل دندانهای جلویی به سمت بیرون شود.
در طول سال‌هایی که کودکان پستانک می‌گیرند، فقط دندانهای شیری آنها درمی‌آید و دندانهای دائمی معمولاً از سن شش سالگی شروع به ظاهر شدن می‌کند. با این حال، هرچه فرزند شما مدت طولانی‌تری پستانک بگیرد، بیشتر احتمال دارد که رشد دندان‌هایش را تحت تأثیر قرار دهد. اگر در مورد این موضوع نگران هستید، با پزشک یا دندانپزشک کودکتان صحبت کنید تا از رشد مناسب فک و دندان کودک مطمئن شوید.
- جلو زدگی فک کودک
متخصصان فک و دهان معتقدند استفاده بیش از حد از پستانک باعث جلوزدگی فک، تغییر حالت دندان‌ها و همچنین تنگی قوس فک بالا می‌شود. این تغییر شکل ممکن است در دراز مدت باعث به تعویق افتادن آموختن قدرت بلعیدن، دیر به حرف افتادن یا نوک زبانی صحبت کردن کودک شود.همچنین اگز این استفاده از پستانک طولانی شود یعنی بیشتر از دو سال طول بکشد، به مرور زمان دندانهای جلو و بالا به سمت بیرون کج شده و فک بالا و پایین ناهمتراز می شود.
- عفونت قارچی دهان
تحقیقات نشان می دهند که مصرف پستانک با افزایش الکتوباسیل بزاقی و کاندیدا در دهان با پوسیدگی دندان و عفونت قارچی دهان همراه است. میزان بروز کاندیدا در استفاده کنندگان از پستانک نسبت به بقیه دو برابربیشتر است. پستانک هر چقدر که تمیز نگه داشته شود باز هم مکانی برای تجمع انواع میکروب ها و انگل ها است ومی تواند نوزاد را دچار عفونت ها، زخم‌های دهانی و آلرژی کند .
- بروز مشکلات در رویش دندان های کودک
در صورت مکیدن بیش از حد پستانک توسط کودک در دندان های جلوی فک بالا و پایین حالت بازشدگی ایجاد می شود و با آوردن زبان در این فضا، حالت بازشدگی افزایش می یابد. در کودکان به این علت که عضلات فکی هنوز تکامل پیدا نکرده و مکیدن پستانک ممکن است موجب نامرتب درآمدن دندان های کودک شود.
اگر کودک بعد از سه سالگی عادت مکیدن پستانک را ترک کند، مشکلات ایجاد شده در فک با رشد آن ها از بین می رود.و اما تداوم مکیدن پستانک در کودکان، سبب نامرتب شدن دندان ها در بزرگسالی خواهد شد.
باید بدانید گرفتن پستانک از کودک خیلی راحت تر از ترک مکیدن انگشت است.
- ایجاد مشکلات تکلم
در واقع پستانک باعث می‌شود دندانهای بالایی، جلوتر از دندانهای پایینی قرار گیرند و روی آنها بیفتند. در نتیجه یک حفره بین فک بالایی و پایینی به وجود می‌آید. این تغییر شکل ممکن است در دراز مدت باعث به تعویق افتادن آموختن قدرت بلعیدن، دیر به حرف آمدن یا نوک زبانی صحبت کردن کودک شود.
دندان های پستانکی
دندان پستانکی، عارضه ای است که می تواند در اثر کاربرد پستانک در دراز مدت رخ دهد.
دهان و دندان های کودک در دوران جنینی و در رحم شکل می گیرند و رشد آنها در تمام طول دوران کودکی ادامه دارد.
طی این دوره زمانی رشد دندان ها، هر چیزی که در دهان نوزاد یا کودک برای مدت طولانی قرار بگیرد، می تواند بر شکل گیری دهان و دندان ها تاثیر بگذارد.
انجمن دندانپزشکی کودکان آمریکا و انجمن دندانپزشکی آمریکا اثرات مصرف طولانی مدت پستانک بر دندان های کودکان را به شرح زیر برشمرده اند:
- دندان های به هم ریخته
- مشکلات فکی از قبیل به هم نرسیدن دندان های جلو هنگام بستن دها
- دندانهای پیشین بیرون زده
- تغییرات درسقف دهان (کام) کودک
چگونه عوارض پستانک را کاهش دهیم؟
- رعایت بهداشت پستانک بسیار مهم است.
پستانک را به صورت مرتب شستشو داده و ضد عفونی کنید. به عنوان مثال، برای یک نوزاد ۶ ماهه باید هر روز پستانک را با آب گرم و صابون بشویید. به کودک یاد دهید که هرگز از پستانک همبازی خود استفاده نکند. از نگهداری پستانک داخل درهای پلاستیکی خودداری کنید زیرا بر اثر رطوبتی که دارد ممکن است باعث رشد قارچ شود.
- از بردن پستانک به دهان خود پرهیز کنید
هرگز پستانک را با قرار دادن در دهان خودتان تمیز نکنید؛ چرا که بزاق بزرگسالان حاوی باکتری‌هایی است که می‌تواند به محض جوانه زدن دندانهای کودک، آنها را دچار پوسیدگی کند.
- پرهیز از فرو بردن پستانک در مواد غذایی
قبل از قراردادن پستانک در دهان کودک آن را در مایعات شیرین مانند عسل یا مربا فرو نکنید، چرا که می‌تواند منجر به پوسیدگی دندان کودک شود.
- از پستانک هایی که اجزای متحرک یا مکانیکی دارند یا داخلشان مایعات است، استفاده نکنید.
- نوک پستانک باید متقارن باشد تا اجازه دهد پستانک در موقعیت صحیح مکیدن در دهان کودک قرار گیرد.
- استفاده از پستانک را به زمانی محدود کنید که کودک به خواب می رود.
- پستانک می تواند منجر به آسیب جدی شود اگر لبه های آن داخل لب ها و درون دهان قرار گیرد.
- پستانکی را انتخاب کنید که در لبه آن سوراخ تهویه داشته باشد تا امکان عبور هوا باشد. این مسئه وقتی اهمیت حیاتی دارد که پستانک به صورت اتفاقی در حلق کودک گیر کند.
- برای جلوگیری از خفگی، دور گردن کودک بند یا نواری برای نگه داشتن پستانک قرار ندهید. پستانکی را انتخاب کنید که دارای حلقه مخصوص باشد.
- پس از ترک استفاده از پستانک، آن را دور بندازید. نگه داشتن پستانک، بهداشتی نیست.
بر اساس مطالعات علمی بهتر است کودک در سن ۲ سالگی با پستانک خداحافظی کند.
هر چند برخی متخصصین کودکان پیشنهاد می کنند که استفاده از پستانک خیلی زودتر یعنی حدود ۶ ماهگی کاهش یابد یا قطع گردد تا خطر ابتلا به عفونت گوش (Otitis Media) کاهش یابد.
پستانک ارتودنسی چیست؟
پستانک های ارتودنسی به این منظور طراحی شده اند تا مانع بی نظمی دندان ها و مشکلات ارتودنسی بعدی در زندگی کودک شود. یعنی زمانی که کودک دندان در می آورد و به تدریج بزرگ می شود. این نوع پستانک خصوصیت نوک پستان مادر را شبیه سازی می کند به این شکل که نوک آن گرد و انتها یا پایه آن مسطح است. بنابراین فشار کمتری بر لثه و دندان وارد می کند.
پستانک ارتودنسی به خصوص برای حمایت و تقویت شکل کام و فک کودک در حال رشد، طراحی شده است.
مطالعات علمی نشان داده است که کاربرد پستانک ارتودنسی در مقایسه با پستانک سنتی (گرد معمولی) کمتر منجر به مشکلات دندانی و فکی می گردد. هر چند بهترین راه برای پیشگیری از این گونه مشکلات، محدود کردن زمان استفاده از پستانک و گرفتن پستانک از کودک پس از سال اول زندگی است، حتی اگر پستانک ارتودنسی باشد.
برای ترک پستانک چه باید کرد؟
ترک عادت استفاده از پستانک همیشه آسان نیست.
قرار دادن نوک پستانک در سرکه سفید برای بد مزه کردن آن، سوراخ کردن یا بریدن نوک پستانک برای کاهش لذت مکیدن پستانک و قطع مصرف آن طی مسافرت های کوتاه مدت از جمله روش هایی است که برخی از والدین آن را امتحان می کنند.
همچنین روش های زیر نیز می تواند برای ترک این عادت در کودک موثر باشد:
- زمانی که کودک از پستانک استفاده نمی کند، او را تشویق کنید.
- به او احساس امنیت و آرامش بدهید تا به به مکیدن پستانک برای آرام کردن خود پناه نبرد.
- چنانچه کودک شما به قدر کافی بزرگ شده است، از یک دندانپزشک برای توضیح مضرات پستانک برای دندان های کودک کمک بگیرید.
- برای نشان دادن پیشرفت کودک از نمودار برچسب و جایزه استفاده کنید.
- از سایر اعضای خانواده بخواهید تا در این مسیر با شما همکاری کنند.
به یاد داشته باشید که عارضه دندان های پستانکی نتیجه استفاده بسیار طولانی مدت از پستانک است.
اما خبر خوب این است که حتی با وجود رشد ناصحیح دندان ها، ممکن است این اشکال با افتادن دندان های شیری و رشد دندان های دائمی خود به خود اصلاح شود.
اکثر متخصصان دندانپزشکی معتقدند که یک پستانک برای کودک بهتر از انگشت شست وی است. دلیل این امر سادگی ترک پستانک نسبت به انگشت است. همچنین آنان اعتقاد دارند که با قطع عادت‌های فوق قبل از آغاز دوره دندانی مختلط یعنی حدود شش سالگی، دندانهای دائمی جلویی رویش خواهند کرد و فضای مورد نظر خودبه‌خود بسته خواهد شد.
شرط اساسی در این روند، قطع عادت نامطلوب مکیدن پستانک یا انگشت در کودک است. برای این منظور، راهکارهای متفاوتی پیشنهاد شده که مهم‌ترین آنها مشاوره روان‌پزشکی و نیز تعبیه دستگا‌ه‌های ممانعت‌کننده از مکیدن انگشت با تشخیص متخصص ارتودنسی است.
در گذشته آکادمی متخصصان کودک آمریکا و سازمان بهداشت جهانی (WHO) توصیه کرده بودند که میزان استفاده از پستانک در کودکان کنترل شود، زیرا در تحقیقات آنها مشخص شده بود که قطع مصرف پستانک موجب بهبود فرآیند غذا خوردن در کودکان می شود.
نتیجه گیری
آرام شدن با مکیدن انگشت امری رایج در بین نوزادان است و پستانک می تواند به انگشت مرخصی بدهد. در واقع، انجمن دندان پزشکی اطفال آمریکا معتقد است که استفاده از پستانک عادت بهتری نسبت به مکیدن انگشت است.
برای جلوگیری از مشکلات بعدی در دهان و رشد دندان ها، آرام کردن نوزاد با پستانک بسیار راحت تر از مکیدن انگشت است. مقدار مکیدن هم در پستانک کمتر از مکیدن انگشت است.
از سوی دیگر محققان معتقدند ریسک وقوع سندروم مرگ ناگهانی نوزادان در مواردی که از پستانک استفاده می کنند کمتر است.
در عین حال، در موارد پیچیده پزشکی نوزادی که از پستانک استفاده می کند، استرس کمتری را تحمل می کند.
بنابراین در صورت استفاده صحیح، مضرات پستانک برای دندان نوزاد قابل چشم پوشی است. با وجود منافع ذکر شده، نباید فراموش کنیم که استفاده از پستانک به شیوه غلط ضررهای زیادی برای نوزاد دارد.
اما به یاد داشته باشید که مضرات پستانک برای دندان در پی استفاده طولانی مدت از آن ایجاد می شوند. استفاده بلند مدت باعث ایجاد سندروم دندان ترک خورده، مشکل در جویدن، جلو آمدن دندان بالایی، تغییر تناسب فک و جای دندان ها می شود.
