دندان‌های حساس
اگر نوشیدن‌های گرم یا سرد باعث درد گرفتن دندانهایتان می‌شوند، دندان‌های حساسی دارید. گاهی مواد دیگری مانند غذاهای شیرین و ترش یا حتی هوای سرد ممکن است باعث تحریک دندان‌های حساس شود. حساسیت دندانی معمولاً به علت ساییدگی و تحلیل رفتن مینای دندان ایجاد میشود. مینای دندان لایه سخت و محافظی است که روی دندان را می‌پوشاند. هنگامی که این لایه تحلیل میرود، پایانه‌های عصبی که باعث ایجاد درد می‌شوند، در معرض عوامل محرک قرار می‌گیرند.
اگر دندانهایتان حساس شده، ممکن است مقداری از مینای دندان ساییده شده و از بین رفته باشد.
علت ایجاد حساسیت دندان
ساختار دندان را در نظر بگیرید. مینای دندان در لایه بیرونی، عاج دندان در قسمت درونی تر دندان و ریشه دندان در لثه قرار گرفته است. در بخش عاج دندان، مجاری لانه زنبوری شکلی وجود دارد که درون آن ها با مایعی پر شده است.
این مایع، مستقیماً با عصب دندان ها در ارتباط است.
به طور معمول، به دلیل رسوب کلسیم در مینای دندان، به بخش های درونی تر، سیگنالی ارسال نمی شود اما اگر مینای دندان یا ریشه در لثه دچار آسیب دیدگی شوند، حساسیت دندانی ایجاد می شود.
این حساسیت شامل هر گونه تغییرات دمایی خواهد شد. گاهی اوقات حتی با خوردن مواد غذایی ترش و شیرین، درد در ناحیه دندانی ایجاد می شود.
عوامل ایجاد حساسیت دندانی
- بد مسواک زدن
مسواک زدن اصلی‌ترین عامل در حفظ سلامت دندان‌هاست اما اگر از این وسیله درست استفاده نشود، میتواند اثر تخریبی وحشتناکی روی دندانها و لثه داشته باشد. بسیاری از مردم به تصور اینکه هرچه محکم‌تر مسواک بزنند، بهتر است، مسواک‌های سفت خریداری کرده و روزی ۵-۴ بار با حداکثر قدرت مسواک می‌زنند تا به خیال خودشان دندانها تمیزتر شوند. برخی افراد هم به تصور اینکه با این کار دندانها سفیدتر می‌شوند از خمیردندان‌های سفیدکننده استفاده کرده و با همین روش مسواک می‌زنند، در صورتی که با این کار به مرور زمان لثه نازک روی طوق دندانها تحلیل رفته و طوق دندانها ساییده می‌شوند؛ به نحوی که در ناحیه طوق دندانها لثه از بین رفته و به نظر می‌رسد ارتفاع دندان اضافه شده است. در‌عین حال طوق دندانها بر اثر شدت مسواک زدن از بین رفته و حالتی گود افتاده شبیه کاسه ایجاد میشود. به این ترتیب نه تنها زیبایی و سلامت دندانها و لثه تامین نمی‌شود بلکه مشکل بزرگی به نام حساسیت دندانی هم اضافه میشود. در عین حال چون عامل اصلی رنگ سفید دندان ضخامت میناست با ساییده شدن زیاد، ضخامت مینا هم کم شده یا اینکه کاملا از بین میرود و به این ترتیب دندان نه‌تنها سفیدتر نشده بلکه زردتر هم میشود چون رنگ عاج که در زیر مینا قرار دارد، زرد است و با کم شدن ضخامت مینا رنگ آن واضح‌تر دیده میشود. - دندان قروچه
با افزایش سن، دندانها هم کمابیش ساییده میشود؛ این موضوع به‌خصوص در افرادی دیده میشود که تماس دندان‌هایشان روی یکدیگر شدید باشد (مثلا افرادی که دندان قروچه دارند) یا کسانی که تعدادی از دندان‌هایشان را از دست داده‌اند و در نتیجه فشار بیشتری روی دندان‌های باقیمانده اعمال میشود. این ساییدگی‌ها بیشتر روی تاج دندانها و اغلب در دندان‌های جلویی دیده میشود. - جرمگیری هم میتواند دندانها را حساس کند
وقتی روی دندان و زیر لثه جرم زیادی وجود داشته باشد لثه و استخوان نگهدارنده دندان دچار عفونت شده و بیمار باید تحت جرمگیری عمیق یا گاهی جراحی لثه قرار گیرد. در مواردی که جرم‌های زیر لثه‌ای خیلی سنگین و شدید باشد یکی از عوارض ناخواسته جرمگیری یا جراحی، حساس شدن دندان‌هاست، زیرا ناحیه طوق (که مینای بسیار نازکی دارد) و ریشه (که اصلا مینا ندارد) بعد از حذف جرم‌ها به‌طور مستقیم در معرض محرک‌های محیطی قرار می‌گیرد. البته حساسیت بعد از جرمگیری یا جراحی اغلب زودگذر است اما در موارد معدودی ممکن است این حساسیت ادامه داشته و باعث آزار بیمار شود. - پوسیدگی هم حساسیت می‌آورد
یکی دیگر از علل حساسیت دندانها پوسیدگی است، یعنی به‌دلیل عدم رعایت بهداشت، مینای دندان در اثر فعالیت باکتری‌های دهان تخریب شده و با گسترش پوسیدگی به عاج محرک‌ها به‌طور مستقیم روی عاج دندان اعمال می‌شوند، بدین ترتیب دندان حساس میشود. در پوسیدگی دندانی اغلب شدت حساسیت بیشتر است و شدت آن معمولا به‌شدت پوسیدگی بستگی دارد. البته امکان دارد به رغم وجود یک پوسیدگی عمیق دندان هیچ‌گونه علائمی نداشته باشد اما اگر قرار باشد یک دندان پوسیده دچار درد و حساسیت شود اغلب شدت این علائم با شدت پوسیدگی مرتبط است. معمولا دندانی که پوسیدگی عاجی دارد نسبت به محرک‌ها به‌خصوص سرما حساس است و در صورت مجاورت با چنین محرکی دچار دردی تیز و شدید میشود که با حذف تحریک (مثلا قورت دادن آب سرد) در مدت زمانی کمتر از۵۱ ثانیه برطرف میشود و معمولا می‌توان دندان دردناک را مشخص کرد. چنین دردهایی هشداری کاملا جدی هستند و بیمار باید به‌سرعت نسبت به درمان دندان مورد نظر اقدام کند وگرنه به دنبال پیشرفت پوسیدگی، پالپ دندان (بافت نرم مرکز دندان که حاوی عروق و اعصاب است) درگیر میشود. تا قبل از رسیدن به چنین مرحله‌ای، دندان اغلب با درمان‌های ساده ترمیمی دندانپزشکی قابل درمان است. - کسانی که ترشی می‌خورند
افرادی که علاقه زیادی به ترشی دارند به‌شدت در معرض خطر حساسیت دندانی هستند، به‌خصوص کسانی که لیموترش می‌جوند! زیرا اسید موجود در مواد ترش باعث از بین رفتن مینای بسیار نازک ناحیه طوق دندان شده و این ساییدگی شیمیایی زمینه‌ساز حساسیت دندان میشود.
گاهی اوقات، شرایط دیگری مثل ریفلاکس معده یا استفراغ مکرر نیز می تواند منجر به از بین رفتن مینای دندان و حساسیت دندانی شوند.
پوسیدگی دندان، دندان های شکسته، دندان های خرد شده و پر کردن یا خالی کردن دندان فرسوده، می تواند عاج دندان را در معرض خطر قرار دهد و باعث حساسیت شود. اگر این مورد باشد، به احتمال زیاد حساسیت در یک دندان خاص یا یک منطقه خاص حس میشود.
دندانهایتان ممکن است بعد از کار دندانپزشکی مانند پر کردن، و یا سفید کردن دندانها به طور موقت حساس شوند در این مورد، حساسیت نیز به یک دندان یا دندانهایی که کار دندانپزشکی روی آنها انجام شده محدود میشود و بعد از چند روز از بین میرود.
حساسیت دندان چگونه تشخیص داده می شوند؟
اگر برای اولین بار حساسیت دندان را تجربه کردید، به دندانپزشک خود مراجعه کنید آنها می توانند با یک چک آپ، سلامت دندان های شما را تشخیص و مشکلات احتمالی مانند حفره ها، یا لثه هایی آسیب دیده و… را بررسی کنند. دندانپزشک شما می تواند این کارها را در چک آپ روزانه دندانپزشکی انجام دهد آنها دندان های شما را تمیز می کنند و تست بصری انجام می دهند، همچنین دندان های شما را با استفاده از ابزار دندانپزشکی برای بررسی حساسیت لمس میکنند و یا ممکن است از اشعه ایکس روی دندان شما استفاده کنند.
درمان حساسیت دندان
- برای این که به درمان حساسیت دندانی بپردازید باید مینای دندان را مقاوم تر کنید. استفاده از برخی دهانشویه ها که باعث تقویت مینای دندان می شوند، می تواند تا حد زیادی حساسیت دندانی را درمان کند. البته نوع دهانشویه بسیار مهم است. برخی از دهانشویه ها حاوی اسید هستند و استفاده بیش از حد از آن ها موجب حساسیت دندانی می شود. در انتخاب دهانشویه دقت کنید و حتماً دستور مصرف آن را مطالعه کنید.
- خمیردندان هایی که با عنوان “خمیردندان های ضد حساسیت” در بازار هستند، به دلیل دارا بودن ترکیبات ضد حساسیت، از انتقال حساسیت به دندان ها پیشگیری می کند. از این خمیردندان روزانه دوبار استفاده کنید.
- حساسیت دندانی ممکن است به خاطر تحلیل لثه ایجاد شده باشد. افرادی که دچار تحلیل لثه می شوند، کوچکترین تغییرات دمایی روی ریشه و عصب دندان هایشان تأثیرگذار خواهد بود از این رو، به حساسیت دندانی دچار می شوند. در این افراد باید مشکل تحلیل لثه، پیگیری و درمان شود.
- درمان بیماری هایی که باعث حساسیت دندان می شود: مشکلات و بیماری هایی که موجب حساسیت دندان شما می شود، باید قبل از اینکه مینای دندان را از بین ببرند و به دندان آسیب برسانند، درمان شوند. رفلکس معده را می توان با کاهش دهنده اسید معده، درمان کرد و بولیمیا تحت نظر روانپزشک درمان میشود .
- با مسواک زدن و حفظ بهداشت دهان و دندان،به راحتی می توان بافت های فرسوده را درمان کرد .
- در موارد حساسیت شدید و ناراحتی ناشی از نازک شدن لثه، دندانپزشک شما ممکن است از پیوند لثه استفاده کند.
- کاهش استرس و کاهش مصرف کافئین قبل از خواب نیز می تواند مانع از دندان قروچه به هنگام شب شود. همچنین می توانید در طول شب، برای محافظت از دندان ها از محافظ دهان استفاده کنید.
به طور معمول ،بعد از استفاده از این روش ها حساسیت دندان باید در عرض یک هفته کاهش یابد ولی اگر درمان های خانگی کار ساز نباشند، می توانید با دندانپزشک خود در مورد تجویز خمیر دندان و دهانشویه صحبت کنید.
چه وقت باید برای حساسیت دندان به پزشک مراجعه کرد؟
اگر حساسیت دندان شما زیاد است، می توانید با دندانپزشک خود در مورد یافتن یک راه حل صحبت کنید. اگر دچار علائم حفره یا آسیب احتمالی ریشه هستید، می توانید برای سرعت درمان و پیشگیری از بروز عوارض، به دندانپزشک مراجعه کنید.
این علائم عبارتند از:
- درد دندان خود به خودی که بدون علت مشخص رخ می دهد
- حساسیت محدود شده به یک دندان
- درد شدید به جای درد خفیف
- تغییر رنگ سطح دندان ها
- درد به هنگام غذا خوردن
- توصیه های مفید برای از بین بردن حساسیت دندان
- درمان های طبیعی ، خانگی و طب سنتی برای رفع حساسیت دندان
درمان های خانگی
- روغن نارگیل
یک قاشق غذا خوری روغن نارگیل را در دهان ریخته و به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی دندان ها بکشید.روغن را بیرون بریزید و دندانهایتان را مسواک بزنید.شما باید این روش را یک بار در روز انجام دهید، ترجیحا هر روز صبح.
- شست و شو با آب نمک
یک دوم قاشق چای خوری نمک و یک لیوان آب گرم.نمک را به آب اضافه کنید و به خوبی مخلوط نمایید و سپس برای شستشوی دهان خود از آن استفاده کنید.شما باید این کار را دو بار در روز تکرار کنید .
- ماست
شما فقط به یک نصف کاسه ماست ساده نیاز دارید. روزانه یک بار ماست را بخورید.
- برگ گواوا
برگهای گواوا را کاملا بشویید ،سپس آنها را به مدت ۱ الی ۲ دقیقه بجوید و بیرون بیندازید .شما باید روزانه یک یا دو بار، این کار را تکرار کنید.
- سیر
یک حبه سیر ،چند قطره آب و مقدار کمی نمک .سیر را له کنید و سپس آب و نمک را به آن بیافزایید .مخلوط بدست آمده را روی دندان خود قرار دهید و بعد از ۱۰ الی ۱۵ دقیقه، آن را بردارید و بعد با آب ،شست و شو دهید.این عمل را یک بار در روز تکرار کنید .
- پیاز
یک تکه پیاز کوچک را چند دقیقه کوتاه می توانید روی دندان آسیب دیده خود بگذارید و بعد از ۱۰ دقیقه آنرا بشویید.
این کار را یک یا دو بار در روز تکرار کنید.
- روغن گل میخک
۶ قطره روغن گل میخک و یک قاشق چایخوری روغن نارگیل. این دو را با هم مخلوط کنید ، و سپس روی دندان و لثه بگذارید و بعد از ۵ تا ۱۰ دقیقه با آب ،دهانتان را شستشو دهید.این کار را یک یا دو بار در روز انجام دهید.
- روغن درخت چای
قطره روغن درخت چای و یک قاشق چایخوری روغن نارگیل .این دو را با هم مخلوط کنید و سپس روی دندان یا لثه آسیب دیده، بگذارید و بعد از ۵ تا ۱۰ دقیقه با آب ،بشویید. این کار را نیز یک یا دو بار در روز تکرار کنید. فقط مراقب باشید که اسانس ها را نباید ببلعید.
- ویتامین ها
اگر از حساسیت دندان رنج میبرید ،باید مطمئن شوید که به اندازه کافی از ویتامین A و B استفاده می کنید ،که سلامت دندان ها و لثه ها را افزایش می دهند.
- دهانشویه فلوراید
تنها به یک فنجان کوچک از دهانشویه فلوراید نیاز دارید.آن را خوب، یک تا دو دقیقه قرقره کنید. شما باید این کار را دو بار در روز انجام دهید.
پیشگیری از حساسیت دندان
- از یک مسواک نرم استفاده کنید و دندان هایتان را به آرامی مسواک کنید.
- از غذاهای اسیدی استفاده نکنید.
- مراقب بهداشت دهان و دندان خود باشید.
- به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید.
- علاوه بر غذاهای اسیدی، از خوردن مواد غذایی زیر هم اجتناب نمایید. بستنی، نوشابه ،قهوه یا چای داغ، آب نبات، تافی های چسبناک، گوجه فرنگی و نوشیدنی های سرد.
افرادی که حساسیت دندانی دارند، چه چیزهایی را نباید مصرف کنند؟
روش های درمان حساسیت دندانی ،این افراد باید از خوردن نوشیدنی های سرد و گرم پرهیز کنند.
نوشیدنی هایی که حاوی اسید هستند، به ویژه نوشابه ها، موجب تخریب مینای دندان و تشدید حساسیت دندانی این افراد می شود. خوردن مواد غذایی اسیدی همچون گوجه فرنگی و لیموترش، برای این افراد، نامناسب است.
نتیجه گیری
از آن جایی که در طول روز، انسان ها غذاهای متنوعی را میل می کنند، وجود حساسیت دندانی، می تواند یکی از دردناک ترین معضلاتی باشد که گریبان گیر آدمی می شود و یکی از دلایل مراجعه به دندانپزشک خوب می شود .
تصور کنید که با خوردن مواد غذایی گرم، سرد و ترش، هر بار دندانتان تیر بکشد.
در این صورت نه تنها لذت خوردن را از دست می دهید، بلکه استرس و اضطراب درباره سلامت دندان هایتان، در شما ایجاد خواهد شد. لازم به ذکر است که قبل از انجام کارهای ترمیمی دندان ها مانند ارتودنسی ، لمینت و بلیچینگ به درمان حساسیت های دندانی بپردازید .در این مقاله راه های درمان حساسیت دندانی را به شما ارائه خواهیم داد.
