مقدمه
در دنیای امروز تمام مجلات، روزنامه‌ها، آگهی‌ها و غیره پر است از پیام‌های مبارزه با دخانیات. حتی روی پاکت سیگار نیز با نگارش پیام و تصاویری سعی در آگاهی مردم از عوارض آن شده است. بنابراین همه مردم یا دست کم خیلی از افراد می‌دانند که سیگار برای سلامتی مضر است.
غالب مردم از مضرات سیگار برای سلامتی بدن آگاهند و می دانند که مصرف دخانیات باعث بیماریهای متعددی بر روی انساج بدن می شود و حتی ممکن است منجر به مرگ شخص نیز گردد. ولیکن اثرات مخرب سیگار بر روی سلامتی بافت دهان و دندان را باور ندارند و یا نسبت به آن نا آگاهند.
مصرف دخانیات باعث بد رنگ شدن دندانها، بیماریهای لثه و دندان و لقی دندانها می گردد و در موارد حاد منجر به سرطان دهان می شود.
اگر سیگار می‌کشید باید قبول کنید که سه برابر بیشتر از غیرسیگاری‌ها مستعد ابتلا به پوسیدگی دندانها خواهید بود.
با هر پکی که می زنند لبها، زبان، دندانها و لثه هایشان تحت تاثیر قرار میگیرد.
در ادامه شما را بیشتر با آسیب‌های دهانی سیگار آشنا می‌کنیم.
تاثیرات سیگار بر سلامت دهان و دندان
بیش از چهارهزار ترکیب شیمیایی و سمی در سیگار وجود دارد که با هر پک در دهان جریان می‌یابد و اکثر آنها روی سطح داخلی دهان جا خوش می‌کنند. علاوه بر این، مصرف دخانیات باعث خشکی دهان می شود. این وضعیت می‌تواند باعث عفونت لثه‌ها و حتی تحریک سینوس‌ها و تولید رینوفرانژیت یا سرماخوردگی شود.
- سیگار و سرطان دهان
با کمال تاسف باید گفت که سیگار کشیدن یا جویدن توتون خطر ابتلا به سرطان زبان، لبها، لثه و حنجره را بالا می‌برد. محققان کانادایی اعلام کرده‌اند که مصرف سیگار سالانه، موارد جدید سرطان زبان را ایجاد میکند که معمولا بیشتر آقایان هستند. متخصصان تاکید دارند افرادی که سیگار می‌کشند و جزو مصرف کنندگان الکل نیز محسوب می شوند، با خطرات جدی‌تری روبرو هستند.
متاسفانه در اکثر موارد سرطان دهان صرفا زمانی که به مرحله پیشرفته رسیده باشد ، تشخیص داده می شود. بنابراین مسئله درمان آن بسیار سخت و پیچیده میشود. در کشوری مانند کانادا سالانه یک میلیون نفر به دلیل ابتلا به سرطان دهان، جان خود را از دست می‌دهند.
- بیماریهای لثه
دخانیات به دو صورت به لثه‌ها حمله میکند. در صورت اول افراد سیگاری بیشتر در معرض پلاک‌های باکتریایی در دهان هستند که لثه‌ها را در معرض خطر مداوم قرار می‌دهند.
در صورت دوم سیگاریها با کمبود اکسیژن در خون مواجه هستند. این مسئله نیز باعث کند شدن روند بهبود زخم میشود.
بنابراین زمانی که لثه فرد دچار مشکل و عفونی شده باشد، بدن آمادگی کمتری در مقابله با این عفونت دارد. بیماریهای مربوط به لثه در افراد سیگاری در مقایسه با غیرسیگاری ها با سرعت بیشتری گسترش می یابد.
سیگار، قلیان و سایر محصولات توتون و تنباکو، می توانند با تاثیر بر روی اتصال بین استخوان و بافت نرم منجر به بروز بیماری های لثه شوند.
به نظر می رسد که استعمال دخانیات با عملکرد طبیعی سلول های بافت لثه تداخل پیدا می کند. این تداخل باعث می شود که افراد سیگاری بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت هایی مانند بیماری های پریودنتال (periodontal) قرار گیرند و همچنین به نظر می رسد که سیگار جریان خون لثه را مختل می کند که همین قضیه باعث ایجاد تاخیر در بهبود زخم ها می شود.
بنابراین به طور کلی سیگار می تواند مشکلات زیر را برای لثه ها ایجاد کند:
- حساسیت و قرمزی
- خونریزی لثه حین مسواک زدن دندانها یا کشیدن نخ دندان
- تجمع چرک بین دندانها
- درد هنگام جویدن
- عقب رفتن خط لثه
برای این مشکلات می توان با کمک دندانپزشک از راه حل های زیر بهره گرفت:
- دهانشویه ضد میکروبی
- آنتی بیوتیک های خوراکی
- ژل داکسی سیکلین
- عمل جراحی استخوان
- پیوند بافت نرم
- جراحی فلاپ برای حذفجرم از جیب‌های زیر لث
- تمیزکاری عمیق
- پوسیدگی دندان
در نظر داشته باشید که با افزایش پلاک دهان و مشکلات لثه ناشی از مصرف دخانیات، افراد بیشتر در معرض پوسیدگی دندان قرار می گیرند. اگر سیگار می کشید باید قبول کنید که سه برابر بیشتر از غیرسیگاری‌ها مستعد ابتلا به پوسیدگی دندان ها خواهید بود.
- بوی بد دهان
بوی تند سیگار واقعا آزاردهنده است. چیز جدید و شگفت آوری نیست. دهان سیگاری ها بوی بدی می‌دهد و با جویدن آدامس نعنایی و غیره نیز مشکل حل شدنی نیست.
- دندان های زرد و لک دار
حس چشایی و بویایی افرادی که به طور مداوم سیگار می‌کشند دچار مشکل میشود. در نتیجه این افراد عطر و طعم واقعی غذا را درک نمی‌کنند.
گودرون و نیکوتین روی دندانها لکه‌های زرد پررنگی ایجاد میکند و این رنگ می‌تواند در رگه‌های ریز مینای دندان رسوخ کند. باید بدانید که بعد از چند سال سیگار کشیدن، لکه‌ها دائمی میشوند.
- کاهش حس چشایی و بویایی
حس چشایی و بویایی افرادی که به طور مداوم سیگار می‌کشند دچار مشکل میشود. در نتیجه این افراد عطر و طعم واقعی غذا را درک نمی‌کنند. اگر شما هم جزو این افراد هستید نه تنها از غذاخوردن لذت نخواهید برد، بلکه به امید طعم دار کردن غذایتان مقدار زیادی نمک یا شکر به آن خواهید افزود.
نتایج بررسی ها نشان می‌دهد که از هر پنج فرد سیگاری، حدودا یک نفر حس چشایی و بویایی ضعیفی دارد. خوشبختانه اینتاثیر بعد از ترک سیگار به مرور از بین می رود و شما می‌توانید از عطر و طعم غذایی که میل می‌کنید لذت ببرید.
- آسیب دیدن مینای دندان
این موضوع می‌تواند فراتر از مشکل زیبایی باشد. سیگار کشیدن می‌تواند نحوهٔ جویدن و نحوه تراز شدن بایت شما را تحت تأثیر قرار دهد. یک مطالعه نشان داد که زنان سیگاری هر ۱۰ سال یک بار یک و نیم دندان و مردان سیگاری ۹/۲ دندان را از دست می‌دهد.
آیا زمان آن نرسیده که سیگار را ترک کنید؟
امیدواریم مسائلی که مطرح کردیم شما را متقاعد کرده باشد که زمان ترک سیگار فرا رسیده است. اما چگونه می توانید به این امر مهم دست پیدا کنید؟ راز موفقیت این است که بدون احساس خستگی، تلاش کنید. ممکن است روش های متعددی را امتحان کنید. البته در گام اول باید به مضرات آن واقف شده و اراده کنید، چون بدون تصمیم قلبی راه به جایی نخواهید برد.
امروزه برچسب های پوستی نیکوتین وجود دارد که کشش بیمارگونه به سمت تنباکو و علائم اعتیاد را کاهش می دهد. البته مشاورهایی نیز هستند که به افراد در کاهش اعتیاد به سیگار و ترک آن کمک می کنند.
رعایت بهداشت دهان از اهمیت بالایی برخوردار است و دندانپزشک نیز می تواند اطلاعات بیشتری برای سالم تر نگه داشتن دندان هایتان به شما ارائه دهد.
مراقبت از دهان و دندان در افراد سیگاری
- خمیر دندان مخصوص سیگاری ها
خمیردندانهای مخصوص جهت این افراد ساخته شده که حاوی مواد ساینده بیشتری نسبت به خمیردندانهای معمولی است. اما استفاده از آنها بایستی محدود و تحت نظر و به توصیه دندانپزشک صورت گیرد. خمیر دندانهای سفید کننده با مارکها و ترکیبات متنوعی در بازار موجود است اما بایستی توجه داشت که اینها امکان تغییر رنگ طبیعی دندان را نداشته و تنها می توانند زنگ دندان را تا حدودی برطرف نموده و ظاهر آن را بهبود بخشند
- استفادهٔ روزانه از نخ دندان
یکی از عادت‌هایی است که انجام دادن آن در زمان خستگی یا بعد از یک روز طولانی سخت است. اما کشیدن نخ دندان مخصوصاً برای افراد سیگاری حیاتی است، زیرا یک روش مؤثر برای جلوگیری از تجمع جرم روی دندان است. اگر متوجه خونریزی زیاد در زمان استفاده از نخ دندان شدید، این می‌تواند نشانه‌ای از بیماری پریودنتال باشد.
- استفاده مرتب از دهانشویه
سیگاری ها به علت بوی بد دهان رغبت بیشتری به استفاده از انواع خشبو کننده آن نشان می دهند اما این دهانشویه ها با ایجاد بو و مزه مطبوع برای شخص سیگاری مشکل اصلی را پنهان می کنند.
بهتر است یک فرمول قوی را انتخاب کنید که باکتری‌ها را از بین ببرد. همچنین اطمینان حاصل کنید که حداقل ۶۰ ثانیه برای از بین بردن باکتری‌ها دهانشویه را در دهان خود نگه می‌دارید.
هر چند وقت یکبار باید به دندانپزشک مراجعه کنید؟
معاینات دوره ای برای تمامی افراد الزامی است چرا که با انجام این معاینات پیش از آنکه وضعیت دهان و دندان به مرحله بحرانی برسد اقدام به درمان کرده و از گسترش بیماری جلوگیری می شود. سیگاریها بعلت بیشتر در معرض بودن بایستی هر شش ماه یکبار اقدام به معاینات دوره ای نموده و به دلیل زنگ گرفتگی دندانهایشان را جرمگیری و پالیش نمایند.
در معاینات دوره ای، دندانپزشک چه می کند؟
دندانپزشک علاوه بر لثه و دندانها سلامت بافتهای مخاطی لب ها، گونه ها و زبان را چک می نماید تا در صورت تغییر بدخیمی اقدامات لازم را صورت دهد. ارتباط مداوم و دوره ای با دندانپزشک مانع از گسترش غیرقابل برگشت بیماریهای دهان و دندان می گردد.
زبان و لثه‌های خود را با دقت در زمان ملاقات دندانپزشک بررسی کنید. به دندانپزشک خود اطلاع دهید که سیگاری هستید، بنابراین آنها می‌توانند مراقب علائم بیماری پریودنتال و سرطان دهان باشند. هرچه سریعتر این مشکلات تشخیص داده شوند، احتمال جلوگیری از بروز یک مشکل جدی در همان ابتدا بیشتر است.
عادت مصرف توتون و تنباکو را از همین حالا ترک کنید
صرف نظر از اینکه برای چه مدت زمانی دخانیات مصرف کرده اید، ترک این عادت بد می تواند تا حد زیادی در کاهش خطرات ناشی از آن کم کند. ۱۱ سال بعد از ترک سیگار، احتمال ابتلای فرد سیگاری به بیماری های لثه تقریبا با احتمال ایتلای افراد غیر سیگاری برابر می شود.
حتی به نظر می رسد که کاهش میزان مصرف سیگار نیز بتواند در سلامت دهان و دندان و همچنین سلامت عمومی شما کمک کند. خطر ابتلا به بیماری های لثه در افرادی که روزانه نیم پاکت سیگار می کشند نسبت به افراد غیر سیگاری تقریبا ۳ برابر است در حالی که این میزان برای افرادی که هر روز ۱٫۵ پاکت سیگار می کشند تا ۶ برابر افزایش پیدا می کند.
در یک مطالعه نشان داده شد که اختلال لکوپلاکیای دهان در ۹۷٫۵% افرادی که توتون و تنباکو را به روش های دیگری غیر از دود کردن مصرف می کرده و حال آن را ترک کرده بودند، بعد از ۶ هفته بهبود پیدا می کند.
برخی از آمار های انجمن سرطان آمریکا دلایل دیگری را نیز برای ترک سیگار عنوان می کند که عبارتند از:
- حدود ۹۰ درصد افرادی که به سرطان دهان، لبها، گلو و زبان مبتلا هستند سیگار می کشند و یا توتون و تنباکو می جوند. میزان خطر ابتلا به این سرطان ها به میزان مصرف افراد و همچنین مدت زمان مصرف بستگی دارد. افراد سیگاری تا ۶ برابر بیشتر در معرض ابتلا به این گونه سرطان ها هستند.
- حدود ۳۷ درصد از افراد سیگاری مبتلا به سرطان که بعد از بهبود سرطان هنوز هم به عادت استعمال دخانیات خود ادامه می دهند دوباره به سرطان دچار می شوند. این در حالی است که این میزان برای افرادی که بعد از سرطان اول سیگار را ترک کرده اند تنها ۶ درصد است.
آیا می‌توان تأثیر مخرب سیگار را از بین برد؟
البته بهترین کاری که می‌توانید برای سلامت دندان خود انجام دهید، ترک سیگار است. دندانپزشک شما ممکن است بتواند اطلاعاتی در مورد برنامه‌های ترک سیگار ارائه دهد یا به شما بگوید که در گذشته برای دیگر بیماران چه برنامه‌ای را طراحی کرده است.
پزشکان متوجه هستند که ترک سیگار می‌تواند یکی از سخت‌ترین کارهایی باشد که باید در مورد آن تلاش کنید و زمان بر است. اگر شما نیاز به بازگرداندن لبخند جذاب خود دارید، می‌توانیم خدمات زیادی را انجام دهیم از جمله:
- ونیر: ونیر روکش‌های چینی است که روی دندانهای شما اعمال میشود تا ظاهر لبخند شما را بهبود بخشد. آنها دائمی و با سیمان متصل میشوند. با استفاده از این فرم دندانپزشکی زیبایی، شما قادر به نگه داشتن دندانهای موجود در دهان خود هستید، اما آنها را سفید و تازه می‌کنید تا لبخند جذابی داشته باشید. ونیرها ممکن است یک گزینه خوب باشند، اگر سیگار کشیدن منجبر به تغییر رنگ دندانهای شما شده است، اما اکثر آنها هنوز در جای خود هستند و از لحاظ ساختاری مشکلی ندارند. شما به تعداد کمی مراجعه جهت اعمال مجموعه‌ای کامل از ونیرها خواهید داشت.
- سفید کردن دندان: می‌خواهید رنگ دندان‌هایتان را بهبود ببخشید، اما تمایلی به استفاده از روکش مانند ونیر ندارید؟ سفید کردن دندان ممکن است پاسخی برای شما باشد. دندانپزشک می‌تواند بلیچینگ، را جهت ایجاد رنگی سفیدتر از رنگ فعلی دندان‌هایتان انجام دهد. چه فقط بخواهید یک لکه از روی دندانهای جلویی خود حذف کنید، یا چه بخواهید همه آنها را سفید کنید، دندانپزشک شما می‌تواند به شما کمک کند که به ظاهر درست دست یابید.
- تصحیح بایت: هنگامی که شیمی و طرح دهان شما تغییر میکند، مانند زمانی که شما تحت عمل جراحی برای بیماری لثه یا دندان افتاده قرار گرفته‌اید، بایت شما ممکن است تغییر کند. خوشبختانه این مشکل را می‌توان اصلاح کرد. دندانپزشک شما باید اشعه ایکس را انجام دهد. اغلب دندانها برای رسیدن به شکل مطلوب، که می‌تواند بایت را بهبود دهد، تغییر شکل داده میشوند و سر دردها و درد دهان نیز متوقف میشود.
- ایمپلنت‌های دندانی: اگر دندانهای خود را به علت سیگار کشیدن از دست داده‌اید، دندانپزشک شما می‌تواند ایمپلنت‌های دندانی را طراحی کند، که عمدتاً جایگزین را جایگزین ریشه و تاج دندانی میشود که قبلاً در آن جا وجود داشته است. این روش بیشتر دائمی است و شامل چیزی بیش از یک جفت دندان مصنوعی است. ایمپلنت‌ها دائمی هستند و از ساخت ایمپلنت تا پیگیری بعد از کاشت، چندین هفته طول می‌کشد.
نتیجه گیری و جمع بندی
همگی از مضرات سیگار در بروز ناراحتی های ریوی، تنفسی، معده ای و بروز انواع و اقسام سرطانهای این نواحی اطلاع داریم.
دود سیگار و همچنین مواد شیمیائی موجود در آن به همراه درجه حرارت بالای آن عامل مسبب بسیاری از این ناراحتی ها و مشکلات است.
سیگار علاوه بر تاثیرات بسیاری که بر سقف دهان که محل دود سیگار است میگذارد و روی دندانها هم آثار مخرب دارد.
پوسیدگی دندان، جمع شدن جرم روی دندانها و بیماریهای لثه به میزان زیادی ناشی از رژیم های غذایی حاوی مواد قندی زیاد و عدم رعایت بهداشت کامل دهان و دندان است، ولی بیماریهای لثه و بافتهای لثه اطراف دندان در افراد سیگاری به مراتب جدی تر از افراد غیر سیگاری است.
هنگامی که دود سیگار با فشار به بیرون رانده میشود ذرات میکروسکوپی مواد خارجی، درون غشای ظریف دهان و لثه نفوذ میکند و در آنجا جمع میشود،
این تجمع سبب تورم و التهاب لثه و دیر یا زود به حفره استخوانی جایگاه قرارگیری دندان ها آسیب میرساند و به تدریج لثه تحلیل میرود و دندانها لق و حساس میشوند و پوسیدگی هم در آنها بروز میکند، اگر زخم بافت لثه و تخریب آنها رخ دهد بیمار ناچار به کشیدن دندان میشود.
دندانهای افراد سیگاری معمولا ترک های بسیاری دارند که به خاطر دمای بالای سیگار و بعد استفاده از مایعات خنک است که اختلاف این دو دما باعث ایجاد ترک بر دندان میشود و در این ترک ها تجمعات میکروب و رنگدانه بیشتر صورت میگیرد و راهی برای ورود میکروب به داخل دندان و ناراحتی های بعدی میشود.
چنان که گفتیم، به طور کلی مضرات سیگار برای دهان و دندان عبارتند از:
- بوی بد دهان
- تغییر رنگ دندان
- التهاب دهانه غدد بزاقی در سقف دهان
- افزایش تولید پلاک و جرم بر روی دندان ها
- افزایش تحلیل استخوان در فک
- افرایش احتمال ابتلا به لکوپلاکیا (leukoplakia)، تکه های سفید در داخل دهان
- افزایش خطر بیماری های لثه و احتمال از دست دادن دندان
- تاخیر در فرایند بهبود اختلالات و زخم های دهانی، یا زخم های ناشی از جراحی در دهان و دندان
- کاهش میزان احتمال موفقیت آمیز بودن کاشت دندان
- افزایش خطر ابتلا به سرطان دهان
برای کسب اطلاعات بیشتر و گرفتن مشاوره از خانم دکتر نجمه تحویلدارنژاد با شماره های مطب در ارتباط باشید
