ارتودنسی، چه نوع درمانی است؟

ارتودنسی، چه نوع درمانی است؟

اگر از دندان های کج و نامرتب خود خجالت می کشید، باید بدانید که این تنها مشکل شما نیست. همه ی افراد از ابتدا و به طور طبیعی دندان های صاف و مرتبی ندارند، بلکه لبخند زیبای خود را مدیون ارتودنسی هستند.

ارتودنسی یکی از زیر شاخه های دندان پزشکی است که وظیفه ی آن پیشگیری، تشخیص و درمان بی نظمی های مربوط به دندان می باشد.

واژه ارتودنسی از دو واژه یونانی «اُرتوس» به معنی صاف یا درست و «اُدونس» به معنای دندان تشکیل شده است. در گذشته بیشتر نوجوانان و جوانان خواستار ارتودنسی بودند اما امروزه ۳۰ درصد از بیماران ارتودنسی را بزرگسال تشکیل می دهند.

چرا درمان ارتودنسی صورت می گیرد؟

هرف از درمان ارتودنسی تنها زیباسازی و افزایش اعتماد به نفس فرد نیست. بلکه در واقع هدف اصلی این درمان افزایش سلامت دهان و دندان است.  نامرتبی دندان ها ممکن است باعث دشواری در صحبت و گفتار، جویدن، فرسوده شدن مینای دندان های سالم و فشار به بافت لثه و استخوان های اطراف می شود. به علاوه  تمیز کردن دندان های کج و روی هم افتاده نیز دشوار است و از این رو بیمار را در معرض کرم خوردگی و بیماری های لثه قرار می دهد.

در واقع موارد زیر برخی از دلایل انجام ارتودنسی می باشد:

  • بستن شکاف های بزرگ بین دندانها
  • اطمینان از اینکه نوک دندان ها در یک راستا هستند
  • صاف کردن دندان های کج شده
  • بهبود حرف زدن و یا خوردن (عملکرد دهان)
  • بهبود سلامتی دراز مدت لثه ها و دندان ها
  • جلوگیری از سایش بیش از حد و یا ترومای دندان ها
  • درمان گاز گرفتن نادرست

چه کسانی نیاز به ارتودنسی دارند؟

تنها دندان پزشک می تواند تشخیص دهد که بیمار نیاز به ارتودنسی دارد یا نه.

غالبا در صورت داشتن شرایط زیر شما کاندیدای درمان ارتودنسی هستید:

  • دندان های جلو آمده: این وضعیت که با نام دندان گرازی نیز شناخته می شود، وضعیتی است که دندان های فک بالایی بسیار جلوتر از دندان هایی فک پایینی قرار دارند.درمان ارتودنسی در این شرایط نه تنها باعث بهبود ظاهر بیمار می شود، بلکه دندان ها را از آسیب محافظت می کند؛ افرادی که دندانهای جلویشان جلو آمده هستند بیشتر احتمال دارد که در ورزش، سقوط و… آسیب ببینند.
  • فضای کم و شلوغی دندان ها:اگر فک بیمار باریک بوده یا تعداد دندان ها زیاد باشد، ممکن است فضای کافی برای تمام دندانها وجود نداشته باشد و همه در یک ردیف جا نشوند. در چنین مواردی ارتودنتیست ممکن است مجبور شود یک یا چند دندان را برای باز شدن فضا برای سایر دندان ها حذف کند.
  • جلو آمدگی دندان های پایینی: اگر دندانهای فک پایین جلوتر از فک بالا هستند و یا فک بالا خیلی عقب تر از حالت استاندارد باشد.
  • عدم روی هم رفتگی (نا متقارن بودن) دندان های دو فک: به این معنا که به طور طبیعی دندان های فک بالا به درستی روی دندان های فک پایین قرار نمی گیرند. مخصوصا وقتی دهان بسته است، اما دندان ها دیده می شوند.
  • باز ماندن: زمانی که فک بالا و پایین روی هم قرار می گیرند، میان دندان های جلویی یا کناری دو فک فاصله وجود داشته باشد.
  • جابه جایی خط میانی: زمانی که خط میانی دندان های جلویی از فک بالا، با خط میانی دندان های جلویی از فک پایین همتراز نباشد.
  • فاصله دار بودن دندان ها: فاصله داشتن دندان ها به دلیل افتادن یک دندان یا دندان هایی که به درستی دهان را پر نکرده اند. در این حالتشکاف یا فاصله بین دندان وجود دارد، یا به دلیل اینکه دندان افتاده است، یا دندان ها به سادگی دهان را پر نکرده اند.
  • نهفتگی دندان هادندان های دائمی از لثه خارج نشده اند و یا تنها قسمتی از آنها از لثه خارج میشود.
  • هم پوشانی بیش از حد دندان ها :هنگامی که دندان ها بر هم فشرده می شوند، دندان های بالا بیش از حد بر روی دندان های پایین می نشینند و در موارد شدید، میتواند باعث شود دندان های پایینی به سقف دهان برخورد کنند.

بهترین زمان برای انجام ارتودنسی

درمان ارتودنسی در کودکان معمولا از سن 12 سالگی آغاز می شود یعنی زمانی که بیشتر دندان های اصلی آنها در آمده باشد. البته نمی توان به طور قطع این سن را مشخص کرد زیرا این سن در هر شخص بستگی به تعداد دندان های اصلی در آمده و میزان رشد صورت و فک دارد.

اما در بزرگسالان درمان های ارتودنسی می تواند در هر سنی آغاز شود، با این تفاوت که گزینه های انتخابی آنها محدودتر خواهد بود.

ارتودنسی ممکن است خطر پوسیدگی دندان را افزایش دهد، بنابراین تا زمانی که بیمار بهداشت روزانه ی دهان و دندان خود را در حد کافی رعایت نکند، نمی توان این نوع درمان را آغاز کرد.

انواع روش های ارتودنسی

ارتودنسی بر حسب نوع دستگاه مورد استفاده ، به ارتودنسی متحرک و ارتودنسی ثابت تقسیم بندی می شود.

  • ارتودنسی متحرک

ویژگی این نوع ارتودنسی قابلیت برداشتن و گذاشتن آن است. اما استفاده از این روش به این معنا نیست که فرد هر زمان دلش خواست از آن استفاده کند. در این روش نیز فرد باید دست کم 18 ساعت به طور پیوسته آن را در دهان قرار دهد. نکته مهم آن است که این روش تنها در مشکلات جزئی و در بیشتر  مواقع به عنوان درمان پیشگیری استفاده می شود. یکی دیگر از نکات مهم آن است که میزان نتیجه بخش بودن آن به میزان همکاری بیمار و عمل به توصیه ها بستگی دارد.

درمان های ساده، ممکن است با سیم های متحرک انجام شود. این دستگاه، سیم های نازک و حساس با تعدادی فنر در کنار آنها هستند، که با اعمال فشار ملایمی به دندان، باعث حرکت آنها میشود.

از این روش بیشتر برای اصلاح فک و درمان جزیی نامرتبی دندان ها استفاده می شود.

ارتودنسی دندان به روش متحرک برای همه سنین امکان پذیر است اما بیماران در سنین پایین یعنی زیر ۱۴ سال، کاندید مناسبی برای این شیوه محسوب می شوند.

مزایای ارتودنسی متحرک

این روش شست و شوی دندان‌ها را آسان می کند و از ریسک ابتلا به بیماری لثه می‌کاهد و برخلاف ارتودنسی ثابت هنگام نظافت دندان یا موارد دیگر، می تواند از دهان خارج شود.

معایب ارتودنسی متحرک

مواد تشکیل دهنده این نوع ارتودنسی با گذر زمان از بین می روند و نیاز به تعویض دارند.

  • ارتودنسی ثابت (سیم کشی دائم)

در این روش، براکت های بی ضرر بر سطح دندان چسبانده شده و سپس به وسیله سیم و کش ، براکت ها به صورت محکم به یکدیگر مرتبط می شوند.

به دلیل عدم امکان خروج دستگاه ارتودنسی در این روش، بیمار موظف به رعایت کامل اصول بهداشت دهان و دندان است؛ در غیر اینصورت مشکلات دندانی نظیر پوسیدگی بروز می کند.

گاهی، دندانها به هدایت دقیق تری، نسبت به سیم کشی های متحرک دارند  در این مرحله ،سیم کشی های دائم استفاده میشود این مدل ، دارای قلاب ها (براکت ها) و نوار هایی هستند که موقتا به دندان، گیر میکنند .یک سیم انعطاف پذیر، تمام قلاب ها را به هم متصل کرده و به دندان ها اجازه ی حرکت میدهد شما به تنهایی قادر به خارج کردن این نوع سیم از دهان خود نیستید ، به این نوع ، سیم کشی دائمی گفته میشود.

مزایای ارتودنسی ثابت

این روش انواع مختلف حرکات دندانی را بهبود می بخشد و همچنین جابه جایی و مرتب شدن دندان ها بر خلاف ارتودنسی متحرک با جزئیات بیشتری برای بیمار فراهم است.

معایب ارتودنسی ثابت

تمیز کردن دندان ها در اطراف براکت دشوار است، هزینه درمان بیشتر از ارتودنسی متحرک است و در صورت آسیب براکت بیمار نمی تواند آن را از دهان خارج نماید.

عوارض و خطرات ارتودنسی

برخی از خطرات این درمان عبارت اند از:

  • بروز مشکلات بهداشت دندان: سیم ها و بریس های ارتودنسی کار نظافت دندان ها را دشوار می کنند که می تواند احتمال پوسیدگی دندان و به جا ماندن لکه های مادام العمر روی دندان ها را افزایش دهد. برای جلوگیری از این مشکلات باید در طول درمان، دوبار در روز به دقت دندان ها را مسواک کرد. پوسیدگی دندان در این شرایط می تواند ناشی از تولید اسید توسط پلاک باشد که خود پلاک توسط دهان ساخته می شود.

تمیز نگه داشتن دندان ها برای بسیاری از افرادی که ارتودنسی دارند دشوار است به همین دلیل در طول دوره درمان، مسواک زدن اضافی امری اجباری است.

ممکن است پزشکتان برای کاهش احتمال پوسیدگی دندان، استفاده از خمیر دندان با مقادیر بالای فلوراید و دهان شویه ی حاوی فلوراید را به شما توصیه کند. همچنین باید از مصرف غذا هایی با قند بالا و نوشیدنی های گاز دار خودداری کنید.

  • آسیب دیدن بافت نرم و ایجاد خراش و زخم: بریس ها ممکن است داخل لثه یا گونه فرو بروند و باعث آسیب دیدگی این بافت های نرم شوند. در ابتدای درمان ارتودنسی، بروز خراش و زخم‌های کوچک در داخل دهان امری کاملا شایع است، مخصوصا اگر از وسایل و تجهیزات ارتودنسی مانند انواع بریس استفاده کرده باشید.

این حالت، معمولا تا زمانی که دهان به وجود بریس عادت کند، تنها چند روز طول خواهد کشید.

  • بازگشت به حالت قبل: پس از برداشتن بریس ها ممکن است دندان اصلاح شده دوباره به حالت قبل باز گردد. دلیل اصلی گذاشتن ریتینر ها جلوگیری از چنین اتفاقی است.
  • خطای درمان کننده: مهم‌ترین عامل ایجادکننده عوارض نامطلوب درمان ارتودنسی به مهارت فرد درمان‌کننده ارتباط دارد. اگر فرد درمان‌کننده در این حیطه تخصص نداشته باشد امکان بروز خطا در مرحله تشخیص، طرح درمان، انجام درمان و نگهداری نتایج درمان وجود دارد.

متأسفانه این خطا‌ها شایع‌ترین و غیرقابل جبران‌ترین مشکلاتی هستند که در درمان‌های ارتودنسی در جامعه دیده می‌شوند. این خطا‌ها عمدتا مربوط به عدم توانایی در برآورده‌کردن انتظارات بیمار، کشیدن نادرست دندان، به‌هم‌زدن نیمرخ بیمار، تبدیل‌کردن بیماری که با ارتودنسی قادر به بهبود وضعیت بوده به بیماری که نیاز به جراحی فک دارد، پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه و کوتاه شدن ریشه دندان‌ها به‌دلیل اعمال نیروی نامناسب است.

طول دوره درمان ارتودنسی چقدر است؟

طول دوره درمان ارتودنسی بستگی به شدت مشکل دندان ها دارد و این زمان می تواند از چند ماه تا دو سال و نیم متغیر باشد. بیشتر افراد می توانند بین یک تا دو سال درمان شوند.

چه نکاتی را باید در طول درمان ارتودنسی رعایت کرد؟

  • تغذیه در دوران ارتودنسی

در صورتی که در دوران درمان از غذاهای نامناسب استفاده کنید، امکان خراب شدن براکت و شکستگی آن وجود دارد. در روزهای اول استفاده از ارتودنسی بهتر است غذاهای نرم بخورید. فرقی نمی کند که از چه نوع دستگاه ارتودنسی استفاده می کنید، همواره باید از خوردن غذاهای سفت و شیرین که نیاز به جویدن زیاد دارند، خودداری کنید. خوردن آدامس و شکلات های کشی اصلا خوب نیست چون به دستگاه ارتودنسی و براکت ها می چسبد. سیب، هویج، نان سوخاری و خوردنی هایی مانند این ها در این دوران اصلا توصیه نمی شود. این غذاها باعث می شوند که دستگاه ارتودنسی آسیب ببیند. نوشابه، آب میوه، و نوشیدنی های گازدار و یا دارای قند و اسید باعث پوسیدگی دندان می شوند. علاوه بر این، این مایعات رنگ براکت ارتودنسی و دندان را تغییر می دهند. در صورت استفاده از این نوشیدنی ها، بهتر است از نی استفاده شود. در بهترین حالت مصرف آب و شیر در دوران درمان بهتر است.

در حالی که ارتودنسی باعث می شود مصرف برخی غذاهای خاص دشوار باشد، داشتن بریس به این معنی نیست که شما در طول دوره درمانی غذاهای پوره و آبکی مصرف کنید.

دانستن اینکه چه غذاهایی را می توانید هنگام ارتودنسی خود میل کنید و به شما کمک می کند بعد از اتمام درمان ارتودنسی به نتایج بهینه برسید.

میوه ها: میوه های نرم را انتخاب کنید و میوه های سفت مانند سیب را به قطعاتی که راحت تر جویده می شود برش دهید

سبزیجات: از سبزیجات خام و سخت مانند هویج خام ، گل کلم و کلم بروکلی خودداری کنید. اما برای داشتن یک رژیم غذایی سالم باید از انواع سبزیجات لذت ببرید، بنابراین سبزیجات خام ملایم تر مانند سبزیجات برگ دار را انتخاب کنید و سبزیجات پخته یا بخارپز را برای یک بافت نرم تر انتخاب کنید.

لبنیات: شما با بیشتر محصولات لبنی مشکلی نخواهید داشت ، اگرچه برخی از انواع پنیر ها می توانند در زیر بریس شما گیر کنند.

گوشت: خوردن گوشت از استخوان و قستهای سخت گوشت مشکل گیر کردن در بریس یا حتی آسیب رساندن به بریس شما است. گوشت را از استخوان جدا کنید ، آن را به قطعات کوچکتر برش داده .

آجیل و مغزجات: اینها می توانند در بریس شما گیر بیفتند و سیم را خم کنند.

آب نبات: هنگام استفاده از بریس باید از خوردن آب نبات چسبناک و سفت خودداری کنید.

  • مراقبت از براکت ها

در زمان جویدن غذاها ممکن است به براکت های ارتودنسی که به واسطه چسب به دندان ها متصل شده است، فشار وارد گردد که همین امر موجب می شود که براکت ها شکسته شود.

در صورتی که براکت ها شکسته شود، ممکن است که به طول درمان هریک از دندان ها به طور معمول ۲ ماه افزوده شود.

  • بهداشت دهان در حین ارتودنسی

بیماری که برای انجام ارتودنسی اقدام می نماید، باید حداقل روزی سه بار کلیه دندان ها را به نحو مطلوبی مسواک بزند و از خمیر دندان های بهره ببرد که دارای فلوراید هستند.

همچنین بایستی از دهان شویه های استفاده نمایند که آن ها نیز دارای فلوراید هستند.

نکته قابل توجه دیگر آن که بیمار بایستی به صورت مداوم نیز از نخ دندان استفاده نماید. در صورتی که بیمار در انجام هریک از نکات اشاره شده کوتاهی نماید، ممکن است موجب ایجاد لکه، پوسیدگی و آسیب های سطحی به دندان های خود گردد.

نتیجه گیری

ارتودنسی به عنوان یکی از راه حل های اساسی در اصلاح طرح لبخند محسوب شده که می تواند مشکلات شایع در فک های کوچک نظیر روی هم قرار گرفتن و هم تراز نبودن دندان ها را برطرف کند.

در این روش درمانی با تغییر موقعیت و مرتب کردن وضعیت دندان ها، ناهنجاری های ناشی از فک کوچک اصلاح می شود. طول دوره ارتودنسی در مقایسه با سایر درمان های دندانپزشکی،‌ طولانی تر بوده و به طور متوسط به زمانی حدود ۲ الی ۳ سال نیاز دارد.

در مورد تثبیت و حفظ دستاوردهای درمان ارتودنسی تا چند سال پس از پایان درمان، نکاتی باید در نظر گرفته شود.

خواه درمان ارتودنسی انجام داده باشید یا نه، با گذر زمان موقعیت دندان‌ها تغییر کرده و حرکت می‌کنند.

ثبات دستاوردهای درمان ارتودنسی برای دندانهای جلوی بالایی بهتر از دندانهای جلویی پایین است.

بیشتر دندانهای جلویی پایینی تمایل به حرکت دارند. انتظار می‌رود در همه افراد اعم از افرادی که درمان ارتودنسی انجام داده اند و دیگران، به مرور زمان پهنای فک ماندیبولار (فک پایین) کاهش یابد که این امر باعث کمبود فضا و به ‌هم ریختگی و در هم فشردگی دندان‌ها می‌شود.

در صورتی که پیش از شروع درمان ارتودنسی، بین دندان‌ها فاصله وجود داشته است احتمال به هم فشردگی و هم‌پوشانی آنها پس از پایان دوره حفظ نتایج ارتودنسی، کمتر از افرادی است که از ابتدا دندان‌هایشان هم‌پوشانی داشته است.

اصلاحات ارتودنسی تا چند سال می‌تواند ثابت بماند اما پس از چند دهه تغییراتی در آن ایجاد می‌شود.

ثبات موقعیت دندان‌ها به صورت مادام ‌العمر، افسانه‌ ای بیش نیست و آرزوی غیر واقع ‌بینانه است.

برای کسب اطلاعات بیشتر با مطب خانم دکتر نجمه تحویلدارنژاد در ارتباط باشید

 

درباره نویسنده : 

من در سال ۱۳۷۹ در کنکور سراسری دانشگاهها با رتبه ممتاز ( رتبه پنج ) در رشته تجربی پذیرفته شدم و در دانشکده دندانپزشکی مشهد مشغول به تحصیل گردیدم. من در طول دوره تحصیلی از دانشجویان ممتاز این دانشکده بوده و بارها موفق به دریافت تقدیرنامه های علمی شدم ؛ و درنهایت در سال۱۳۸۹ با دفاع از پایان نامه خود در مورد “ تاثیر فاکتور رشد استخوان در مشکلات فکی” موفق به اخذ درجه دکترای تخصصی دندانپزشکی شدم و به عضویت سازمان نظام پزشکی کشور و انجمن متخصصین جهانی ارتودنسی درآمدم.

فهرست مطالب

مقالات مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مشاوره رایگان

جهت ارتباط با مشاوران ما فرم زیر را پر نمایید.

کليه حقوق مادی و معنوی اين سايت متعلق به دکتر نجمه تحویلدارنژاد ميباشد | طراحی سايت و سئو توسط آژانس دیجیتال مارکتینگ پارس وب