اجزای ارتودنسی ثابت
ارتودنسی ثابت یکی از پرکاربردیترین و متداول ترین روش های ارتودنسی است که در زمانی که شخص میزان ناهنجاری و نامرتبی فک و دندان او بیشتر باشد از این روش برای مرتب کردن دندان ها و تراز کردن خط لبخند برای ساخت صورتی زیبا و لبخندی جذاب استفاده می شود.
دقت کنید زمانی که بیمار میزان ناهنجاری بیشتری دارد و یا از سن بلوغ گذشته و فک او به رشد کافی رسیده است از ارتودنسی ثابت استفاده خواهد شد.
معمولا اکثر اجزای این دستگاه ارتودنسی ، فلزی بوده و با مواد چسبنده مخصوص دندانپزشکی به دندان ها اتصال می یابند.
بریس ارتودنسی
هر ابزاری که به منظور تنظیم موقعیت فک، حرکت دادن و ثابت نگه داشتن دندان ها طراحی شده باشد را بریس ارتودنسی می گویند. این ابزار ها می توانند متحرک باشند یا به صورت دائمی یا نیمه دائمی روی دندان ها قرار بگیرند.
براکت ها
متداولترین بخش دستگاه ارتودنسی، نگین ها یا براکت های ارتودنسی هستند که اغلب فلزی بوده و بر روی تک تک دندان ها چسبانده می شوند. هر چند براکت یا نگین ارتودنسی سرامیکی یا شفاف هم وجود دارد ولی به علت محدودیت های آنها طی درمان ارتودنسی مانند احتمال شکستن یا سایش دندان های مقابل، معمولا توسط متخصصین ارتودنسی پیشنهاد نمی گردند.
در واقع براکت ها کار اصلی کشیدن یا هل دادن دندان ها را انجام می دهند. آنها به طور مستقیم روی دندان ها سوار می شوند و شکاف و سوراخ کوچکی برای رد شدن آرچ وایر ها (سیم های ارتودنسی) دارند.
برخی از براکت ها قلاب هایی دارند که کش ارتودنسی به آنها وصل می شود.
بند ها
بند ها، حلقه هایی فلزی هستند که اغلب به رنگ دندان های آسیاب (کوچک و بزرگ) که قرار است به آن متصل شوند، در می آیند.
بند ها در اندازه های متفاوتی موجود هستند که متخصص ارتودنسی با توجه به اندازه دندان بیمار، بند مناسب را انتخاب و دور دندان او قرار می دهد. سپس آن را تنگ تر می کند.
برای نگه داشتن بندها سر جای خود، از نوعی چسب دندان استفاده می شود. این چسب به هیچ عنوان مضر نبوده و از پوسیدگی دندان جلوگیری می کند. پس از قرار دادن بند، ارتودنتیست تکیه گاه یا لنگر ارتودنسی دندان را در مقابل بریس نصب می کند تا به سایر دندان ها نیز فشار وارد شود.
بندهای فلزی ارتودنسی که بیشتر در نوجوانان کاربرد دارند، مانند حلقه ای دورتادور دندان های آسیای بزرگ را در بر می گیرند. نقش و عملکرد آن مشابه براکت ارتودنسی است ولی استحکام بیشتری دارد و برای اتصال اجزای خارج دهانی دستگاه ارتودنسی یا پیچ سقف دهان (هایرکس) مطلوب تر است.
معمولا این بند ها دارای اتصالات فلزی هستند که به آنها جوش داده شده است و سیم ارتودنسی از داخل این اتصالات عبور می کند. در گذشته این بند ها از استیل رنگ ثابت ساخته می شده اند اما امروزه بریس های سرامیکی به دلیل برخورداری از سطوح مختلف شفافیت، بسیار کمتر از بریس های فلزی قابل رویت بوده و بسیار محبوب می باشند.
سیم ارتودنسی (آرچ وایر)
سیم اصلی ارتودنسی که با نام آرچ وایر نیز شناخته می شود، به شکل انحنای خاص دهان ساخته شده و به براکت های هر دندان متصل می شود. سیم ارتودنسی فشار مداومی را به براکت ها و دندان ها وارد می کند که به مرور زمان آنها را به موقعیت اصلی شان باز می گرداند.
معمولا بیمار طی دوره درمان خود نیاز به تعویض چند آرچ وایر خواهد داشت که هر کدام دندان ها را به سمت موقعیت نهایی شان نزدیک تر می کنند.
گاهی اوقات لازم است برای حرکت دادن دندان ها طی درمان ارتودنسی از کش های زنجیری شکل کوچک موسوم به چِین (Elastomeric Chain) هم استفاده کرد.
برخی از سیم ها دارای حافظه هستند و می توانند توسط ارتودنتیست خم شوند و پیچ بخورند تا درون شکاف براکت قرار بگیرند. پس از مدتی (۶ تا ۱۰ هفته) با بازگشت سیم ها به موقعیت حافظه شان، فشار ایجاد شده باعث حرکت دندان همراه با سیم می شود.
این سیم ها، هر جلسه پیشروی می کنند و سیم بعدی که نصب می شود ممکن است ضخیم تر و قوی تر از سیم قبلی باشد و فشار بیشتری را به دندانی که سیم قبلی تا حدودی حرکت داده است، وارد کند که در کل حس سفت کردن را به بیمار می دهد.
کش ارتودنسی
به طور کلی می توان گفت سه نوع کش در درمان ارتودنسی استفاده می شود.
- رابر بند (الاستیک)
رابر بند ها متحرک هستند. آنها به قلاب های براکت ها وصل شده و دندان های فک بالا و پایین را به هم متصل می کنند. فشار مداوم ناشی از کشیده شدن رابر بند، به حرکت دندان های بالا و پایین کمک می کند تا مشکلات بایت اصلاح شود.
نحوه قرارگیری این کش ها به این صورت است که یک طرف آن به قلاب یکی از براکت های فک بالا بسته می شود، سپس طرف دیگر آن تا براکتی در فک پایین کشیده می شود و به قلاب آن بسته می شود.
- اورینگ (o-ring)
اورینگ ها کش های گرد و کوچکی هستند که به دور براکت ها بسته می شوند تا سیم ارتودنسی (آرچ وایر) را درون شکاف هر براکت نگه دارند. این کش ها می توانند رنگی، نقره ای یا شفاف باشند که به سلیقه بیمار انتخاب می شوند. در هر جلسه ی تنظیم سیم های ارتودنسی، این کش ها نیز تعویض می شوند.
- جداکننده
کش های ریزی هستند که در میان دو دندان قرار داده می شوند. این کش ها پس از مدتی میان دندان ها فاصله ایجاد می کنند و امکان بستن بند را به دور آنها فراهم می کنند.
سیم لیگاچور
در حین درمان ارتودنسی، معمولا لازم است برخی دندان ها با سیم های نازکی به هم متصل گردند. این سیم ها را اصطلاحا سیم لیگاچور می نامند که از جنس فولاد ضد زنگ و بسیار نرم و شکل پذیر هستند.
قلاب (هوک)
هوک ارتودنسی، قلابی فلزی بوده که از گوشه براکت بیرون زده است. برخی از قلاب ها متحرک هستند ولی اکثر قلاب ها جزئی از بدنه براکت ها می باشند. فنر های مارپیچ یا الاستیک (رابر بند) به این قلاب ها متصل می شوند و امکان تنظیم فاصله یا تغییر همترازی استخوان های فک را فراهم می کنند.
این اتصالات کوچک برای اعمال فشار روی سیم های ارتودنسی و یا یک دندان خاص استفاده می شود.
اسپرینگ (فنر مارپیچ)
یکی از اجزای مختلف بریس، اسپرینگ یا فنر مارپیچ است است در بین براکت ها و روی سیم ارتودنسی قرار می گیرد. فنر ارتودنسی بین دو براکت فاصله ایجاد کرده و دو دندان کنار هم را در یک فک جدا می کند.
این وسیله می تواند از جنس استیل رنگ ثابت یا تیتانیوم باشد و می تواند در دو جهت فشار وارد کند که یا منجر به بستن فاصله ی بین دندان ها و یا در صورت لزوم ایجاد فاصله می شود.
وکس
بیماران می توانند برای جلوگیری از خراشیده شدن لب ها یا بافت های نرم دهان، روی براکت ها یا هر یک از قسمت های آزاردهنده ی بریس، نوعی وکس مخصوص قرار دهند.
نگه دارنده (ریتینر)
پس از اتمام هر یک از انواع ارتودنسی (ثابت یا متحرک) از ریتینر برای ثابت نگه داشتن نتایج ارتودنسی استفاده می شود.
رعایت بهداشت دهان و دندان در ارتودسی ثابت از اهمیت به سزایی برخوردار است.
