خشکی دهان چیست؟
وضعیتی را که در آن میزان بزاق دهان کاهش می یابد، خشکی دهان می گویند. خشکی دهان می تواند در اثر بروز برخی بیماری‌های خاص، مصرف برخی داروها و شرایط دیگر ایجاد شود.
نقش بزاق در سلامت دهان
بزاق دهان برای مرطوب نگه داشتن دهان لازم و ضروری است و باعث شستشوی دهان و هضم غذا می شود. علاوه بر این، بزاق دهان از عفونت متاثر از باکتری ها و قارچ های دهان جلوگیری می کند. زمانی که بزاق دهان به اندازه کافی ترشح نشود، فرد دچار خشکی دهان یا گزرستومی می شود.
خشکی دهان چه مشکلاتی را بوجود می آورد؟
مهمترین و مخرب ترین عوارض خشکی دهان، بالا بردن ریسک ابتلا به بیماری های لثه و پوسیدگی دندانی،عفونت های دهان مثل :برفک دهانی می باشد. همچنین افراد با خشکی دهان به سختی می توانند از دندان مصنوعی استفاده کنند.
سوزش زبان و گلو، پریودنتیت، زخم ها و التهاب بافت نرم نیز همگی از اثرات خشکی دهان می باشند.
بدون مقدار کافی بزاق برای زدودن ذرات غذا از روی دندان ها، خنثی کردن اسیدها در دهان، و مبارزه با باکتری ها، فرد اغلب دچار گسترش حفرات متعدد به ویژه در اطراف خط لثه می شود.
بیماری های لثه، تخریب دندان و عفونت دهان از قبیل برفک دهان و مشکلات جا انداختن دندان مصنوعی از جمله عوارض خشکی دهان هستند.
علل بروز خشکی دهان چیست؟
عوامل زیر می تواند باعث خشکی دهان شود:
- از دست دادن آب بدن: کمبود آب بدن می تواند باعث خشکی دهان شود.
- ورزش کردن:ورزش‌های سنگین که فرد از دهان نفس می کشد، مثل دویدن، ممکن است باعث خشکی دهان شود.
- سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو: مصرف دخانیات مثل سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو، در عملکرد غدد بزاق اختلال ایجاد میکند و آنتی‌بادی‌های محافظ دهان را از بین می‌برد.
- بالارفتن سن: با بالا رفتن سن نیز احتمال خشک شدن دهان و زبان افزایش می‌یابد
- تغییرات هورمونی: کاهش سطح هورمون استروژن بعد از یائسگی، می‌تواند باعث خشکی دهان شود.
- بیماری آسم: استفاده از اسپری‌های تنفسی می‌تواند باعث خشکی دهان شود.
- بیماری دیابت: خشکی دهان از علائم این بیماری سیستمیک است.
- گرسنگی و تشنگی:گرسنگی و تشگی نیز باعث کاهش میزان ترشح بزاق می گردد.
- آسیب غدد براقی: آسیب‌های جسمانی یا استفراغ مکرر به این غده آسیب می‌رساند و در تولید بزاق اختلال ایجاد میکند.
- مصرف برخی داروها: خشکی دهان می تواند از عوارض داروهایی ضدافسردگی، آرام‌بخش، داروهای کاهنده‌ی فشارخون، داروهای مربوط به آلرژی و سرماخوردگی، آنتی‌هیستامین و داروهای مخصوص گرفتگی مجرای تنفسی، داروهای مخصوص شیمی درمانی، مسکن‌ها، و داروهایی باشد که برای درمان پارکینسون مورد استفاده قرارمی‌گیرند.
درمان خشکی دهان و حفظ سلامت دهان و دندان
برای پیشگیری از خشک شدن دهانتان، می توانید توصیه های زیر را به کار بگیرید:
- آب و مایعات فراوان بنوشید: همیشه با خود یک بطری آب داشته باشید و هر از گاهی دهانتان را خیس کنید و هنگام خواب نیز همیشه یک شیشه آب کنار تختتان داشته باشید .
- مکیدن و جویدن آب نبات و آدامس بدون شکر: این کار باعث افزایش بزاق میشود و این بزاق در مرطوب نگه داشتن دهان شما کمک بسیاری میکند ولی از افراط در جویدن نیز خودداری کنید .
- دوبار در روز دندان هایتان را مسواک کرده و نخ دندانبکشید.
- منظم و سروقت غذا بخورید.
- از مصرف کافئین و نوشیدنی‌های گازدار و استعمال دخانیات خودداری کنید.
- از مصرف غذاهای شور خودداری کنید.
- در صورت نیاز از بزاق مصنوعی استفاده کنید. بزاق مصنوعی را می‌توانید از داروخانه ها تهیه کنید.
- به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید و توصیه‌های او را جدی بگیرید.
اگر پس از رعایت این موارد، باز هم از خشکی دهان و زبان رنج می‌برید، بهتر است به پزشک و دندانپزشک خود مراجعه و با او مشورت کنید؛ چرا که این شرایط می‌تواند نشانه یک بیماری جدی باشد.
- استفاده از دهان شویه مناسب: از دهان شویه هایتبلیغاتی و شوینده هایی که حاوی الکل و پراکسیداز هستند استفاده نکنید . چون این مواد خشکی دهان را تشدید میکند .از دهان شویه فلوراید برای پیشگیری از پوسیدگی دندان ها استفاده کنید .
- خودداری از مصرف زیاد نمک و شکر : از خوراکی های شور و خشک مثل بیسکوییت، کراکر، نان تست و نان خشک، میوه های خشک و غذاهای حاوی شکر زیاد پرهیز کنید. مصرف غذای پر نمک و ادویه دار را نیز به حداقل برسانید .
- پرهیز از مصرف الکل و کافئین زیاد
- تنفس صحیح: تا آنجا که می توانید از تنفس دهانی خودداری کنید و با بینی نفس بکشید. از بخور ( مرطوب کننده هوا ) برای ایجاد رطوبت در هوا خصوصا هنگام شب بهره بگیرید.
مراجعه به دندانپزشک و رعایت بهداشت دهان و دندان
برخی محصولات بهداشتی دهان و دندان به رفع این عارضه کمک می کنند که دندانپزشک در این مورد می تواند به شما کمک کند.
- ژل خشکی دهان: این ژل باعث راحتی از درد و ناراحتی می شود.
- خمیردندان: برخی برندها مخصوص افراد مبتلا به خشکی دهان ساخته شده اند. با استفاده از این نوع خمیردندان به خصوص پیش از خواب می توانید تا حد زیادی مشکل خود را حل کنید.
افرادی که از خشکی دهان رنج می برند، باید بیشتر به بهداشت دهان و دندان خود اهمیت دهند و مسواک بزنند و از دهان شویه و نخ دندان استفاده کنند.
مقداری آلوئه ورا را به لثه ها و گونه هایتان از داخل دهان بمالید و یک ساعت صبر کنید. پس از یک ساعت اقدام به خوردن و یا آشامیدن کنید. آلوئه ورا علاوه بر مرطوب نگه داشتن دهان، به پاکسازی دهان و دندان نیز کمک زیادی می کند.
نوشیدن چای سبز، دمنوش بابونه و یا دم کرده زنجبیل برای تحریک ترشح بزاق مفید است.
از آنجا که افراد مبتلا به خشکی دهان اغلب دچار عفونت های قارچی مانند کاندیدیازیس دهانی می شوند، ممکن است درمان های ضد قارچ موضعی مانند دهانشویه و یا قرص های حل شدنی ضروری شوند.
دندان های مصنوعی اغلب پناهگاه عفونت های قارچی هستند به طوری که فرد باید به طور روزانه دندان های مصنوعی را در کلرهگزیدین و یا مایع سفید کننده یک درصد قرار دهد.
نتیجه گیری
بزاق بخشی اساسی از دهان سالم است. خواص روان کننده بزاق باعث راحتی و کمک به حفاظت از بافت های دهان و دندان در برابر زخم ها، التهابات و دیگر عوارض ناشی از اصطکاک اجزای دهان می شود. بزاق اسید ها را خنثی کرده و آنتی بادی ها را در برابر تهدید های باکتریایی فراهم می کند، در هضم غذا موثر بوده و طی فرایند کانی سازی دوباره به ترمیم دندان کمک می کند. همچنین عاملی بسیار ضروری در توانایی فرد برای احساس طعم ها و مزه هاست و به عنوان یک حلال برای تحریک حس چشایی عمل می کند.
بنابراین خشکی دهان می تواند بر سلامت دهان و دندان تاثیرات مخربی به جا بگذارد. از این رو باید خشکی دهان را از بین برد یا از بروز آن جلوگیری کرد.
